Daşdan daşa 1-2-3-4-5-6

كلاسيك عدالت
نادير ازهرى

(داشدان داشا(1!

)كولتورل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار(

(بو سیرا مقاله لرآردیجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)

ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست ايلگى(1)سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتورل(2)آچى(3)دان نئچه پولتيكال(4)قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا!" سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش(5)يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى(6)لارى دونيادا كولترول و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(7)سى نه‏ده‏نينه(8)، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(9)، اويغون(10)گؤرونور.
ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دولت" )دولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر.
اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.

حؤرمتلى اوخوجولار! سانكى دونيادا "عدالت"ين يوروتمه(11)سى گونو - گوندن چتين‏له‏شير و "عدالت" كلمه‏سيندن آرتيق ظلم ائتمك يادا دوشور! آنجاق اونودماياق: ضيالى‏لارين و خالق‏لارين پاسيف(12)دوروما دوشمه‏ك و "عدالت" آنلاميندان بوتونلوك‏له واز كئچمك(13)لرى توتاليترلرين ان بؤيوك ايسته‏يى‏دير.
عدالت نه دئمك دير؟ دونيادا هر دوولت‏ين، هر قروپدن(15))ايدئولوگيانين( هابئله هر كسين بو سورغويا چئشيدلى(16)جاوابى اولا بيلر.
ظن‏ايمجه بو گون "عدالت"ين تعريفى، چئشيدلى يارارلارى(17)مودورلوق ائتمك‏ده‏دير. بيز ناغيل‏لاردا يادا تاريخ‏سل(18)روايت‏لرده فيلان پاديشاهين يا فيلان كسين عادل اولماغينى چوخ ائشيديب، اوخوموشوق، ايه‏ر بو روايت‏لرين بير سيراسى دوغرو اولسادا، بو آداملار مكاتيكلاشماميش(19)آزيجيق(20)و آز ايلگى‏لى(21) توپلوملارينداديركى بيره‏ى‏سل(22)عدالتى يوروده بيليب‏لر.
بوگون دونيادا اؤزل(23)اكونوميك(24)، پولتيكال، حقوق‏لا ايلگى‏لى(25)دوزه‏م(26)لر و دوزه‏ن(27)لر وارديرو هئچ كس حاتتا هئچ دوولت بو دوزه‏م‏لر و دوزه‏ن‏لره اعتناسيز اولا بيلمز، دئمك ايسته‏ييرم: ظن‏ايمجه پولتيكال ساحه‏ده "عدالت" آنلامى بيره‏ى‏سل قاليبده دوغرولا بيلمز و بير پولتيكاچى تكجه بيره‏ى‏سل استعدادلارينا گؤره عادل اولا بيلمز، ساده‏لشديريم: سياست عالمينده عدالت مسئله‏سى هابئله عدالت آنلامى شخصى مسئله دئييل و تكجه بير نثرين ال‏ايله اولمالى دئييل بلكه عدالت، هر توپلومون(28)اكونوميك، كولتورل و پولتيكال دوروملارايلا ايلگيلى بير قونودور، تأسف‏له آيدين‏جاسينا يا گيزلى شعور(29)لاريندا هله‏ده بيزيم خالقيميز )حاتتا ضيالى‏لاريميزين چوخو( مين ايل‏لر بوندان اؤنجه كيمى "عدالت" آنلامينى نفرده آختارير. آذربايجان اونودمامالى‏دير: بو كى بير نفر تاپيلا و بير خالقى بيردن بيره توتاليترلر اليندن و توتاليتاريزمين اؤزوندن قورتارا ظن‏ايمجه اولمالى دئييل.
ظن‏ايمجه "عدالت" خونوسونا رمانتيك باخماق هابئله "عدالت" قونوسونا تكجه بير فضيلت كيمى باخماق اصلينده گئريچى(31)بير باخيش‏دير، بلكه گونوموزده "عدالت"، يارارلارين، مودورلوغو و "عادل" كيمسه، بير محاسيبه‏چى اوزمان(32)اولمالى‏دير، باشقا بير سؤزايله: "عدالت" بير جوره علم سل اؤزه‏ل‏لشديرمه(33)ده اولا بيلر.
"عدالت" قونوسونا كلاسيك باخيش‏لاردان بيريسى‏ده عدالت آنلامينا "ايدئولوژى" آچى‏سيندان باخماق‏دير، بير سيرا ايدئولوگى يا صاحيب‏لرى "عدالت" آنلامينى سينيرلنديريب و تكجه اؤز باخيش‏لارينى "عدالت" آدينا يوروتمك ايسته‏ييرلر.
بو باخيش‏لاردادا توتاليتاريزمين ايزلرينى آيدين‏جاسينا گؤرمك اولور.
ظن‏ايمجه بو گئنيش ايلگى‏لى و مكانيكلاشميش دونيادا، "عدالت" آنلامينى ايدئولوژى‏جاسينا بير آنلام تانيتماق، "عدالت" آنلامينى آرادان آپارماغدير، يعنى دئمك ايسته‏ييرم: ظن‏ايمجه پولتيكال ساحه‏ده "عدالت" آنلامى ايدئولوژى‏جاسينا بير قاليبده دوغرولا بيلمز. سؤزومو توپلاشديريرام:
1) بيز و چوخلو باشقا خالق‏لار، "عدالت" قونوسونا متافيزيك باخيش‏لا باخيريق و عدالت قونوسونو تكجه بير جوره فضيلت بيليريك آمما بو فضيلتين چئوره‏سى هئچ بيريميزه آيدين دئييل
2) بير سيرا ضيالى‏لار، "عدالت" قونوسونا ايدئولوژى آچى‏سيندان باخيب "عدالت" قونوسونو سينيرلنديريرلر
3) يادا دئدييميز بيره‏ى‏سل "عدالت"سه دوغرو گئديرلر.
ظن‏ايمجه ضيالى‏لاريميز هابئله اصلينده پولتيكاچى‏لاريميز اؤزلرينى بو اوچ آفت‏دن قورومالى‏ديرلار. اينديسه بو اوچ متافيزيك باخيش‏لا قارشى دوراراق دئييرم: بلكه‏ده "عدالت" توپلومسال يارارلارين ممكن اولدوقجا اويقون(35)مودورلوغودور و "عدالت" منفعت‏لر و يارارلارين ممكن اولدوغجا علم‏سل(36)پلانلاماسى‏دير(37)ظن‏ايمجه "عدالت"-ه اؤزل بير رياضيات كيمى باخمالى‏ييق! البت هله‏ليك...
اتك‏يازى‏لارى:
(1) فارسجا: رابطه، بستگى (2) فارسجا: فرهنگى (3) زاويه (4) فارسجا: سياسى (5) فارسجا: تفكر (6) فارسجا: سياستمدار (7) فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِ كار (8) فارسجا: به سببِ (9) دوزه‏م پوزماق: فارسجا: ساخت‏شكنى (10) فارسجا: مناسب (11) فارسجا: اجرا كردن (12) فارسجا: خنثى، منفعل (13) فارسجا: صرف‏نظر كردن (14) فارسجا: تماميت‏خواه (15) فارسجا: گروه، دسته (16) فارسجا: گوناگون (17) فارسجا: منفعت (18) فارسجا: تاريخى (19) غيرِ مكانيزه (20) فارسجا: محدود (21) فارسجا: كم‏رابطه، كم ارتباط (22) فارسجا: شخصى (23) خاص (24) فارسجا: اقتصادى (25) فارسجا: حقوقى (26) فارسجا: ساخت (27) فارسجا: نظم (28) فارسجا: اجتماع (29) فارسجا: ناخودآگاه (30) فارسجا: قبل (31) فارسجا: ارتجاعى (32) فارسجا: متخصص (33) فارسجا: تخصص (34) سينيرلنديرمك: فارسجا: محدود كردن (35) فارسجا: مناسب (36) فارسجا: علمى
(37پلانلاما: فارسجا: برنامه‏ريزى كردن!

داشدان داشا2

نادير ازهرى

)كولتورل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار(

(بو سیرا مقاله لر آردیجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)

ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست ايلگى(1)سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتورل(2)آچى(3)دان نئچه پولتيكال(4)قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا!" سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش(5)يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى(6)لارى دونيادا كولترول و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(7)سى نه‏ده‏نينه(8)، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(9)، اويغون(10)گؤرونور.
ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دولت" )دولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر.
اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.


كلاسيك "ميللت" و "دؤولت" آنلامى

حؤرمتلى اوخوجولار! سانكى "دؤولت"كلمه‏سى‏نين مدرن آنلامى )ييرمى يوز ايل‏ليك(11)ده آرايا
گلن "دؤولت" آنلامى( اصلينده آوروپادان آلينميش بير آنلامدير. آوروپادا پاديشاهلاردان سونراكى چاغدا "دؤولت" آنلامى گئت - گئده ايچدن يئنى‏لشيب، ده‏ييشيب، بو گونكو دورومونا(12)چاتميشدير، آنجاق همين مدرن آنلام گونوموزده، آوروپا هابئله آمئريكادا يئنه، ده‏ييشمكده‏دير، بو ده‏ييشمه‏لردن هئچ اولماسا آگاه اولماق "دؤولت" هابئله "ميللت" آنلامى‏نا تنقيد آچى‏سيندان باخماق همده اؤيرنمك، آذربايجان ضيالى‏لارى اوچون ظن‏ايمجه گره‏كلى(13)دير، آنجاق ديققت ائده‏ك، بيزيم توپلوم(14)همين ده‏ييشيلمه‏ده اولان "دؤولت"، "ميللت" آنلاميندان چوخ گئرى‏ده قالميش بير توپلومدور.
اينديسه چاليشاجاغام بو قونويو آچيقلايام: ييرمى‏نجى يوز ايل‏ين ايلك(15)ايل‏لرينده اكونوميك(16)آچى‏دان بنزه‏ر(17)اوچون بير ماشين‏ين "ايلك ماتريال"(18)ى او ماشين‏ين ده‏يه‏رينين(19)قيرخ فايزى(20)اولا بيلرميش، يعنى ييرمى‏نجى يوز ايلين باشلانيش ايل‏لرينده "ايلك ماتئريال"هابئله معدن، يئر و اؤلكه، اكونوميك چابالاردا بيرينجى رولو و اؤنم(21)ى وارايميش، بو اكونوميك دوروم اؤزونه اويغون پولتيكال دوزه‏م(22)لر و دوزه‏ن(24)لر يعنى اؤزل(25)"دؤولت" و "ميللت" آنلاملارينى يارادميشدير، او چاغدا آوروپالى‏لار اوچون ميللت آنلامى ايلكينده اؤزل سينيرلرى اولان بير اؤلكه و او اؤلكه‏ده ياشايان توپلوم دئمك ايميش )چونكو اكونوميك يؤندن "ايلك ماتئريال"، معدن و اؤلكه، چوخ اؤنملى‏ايميش( بو آنلاملا ايلگى‏ده، "دؤولت" سينيرلنميش اؤلكه‏نين ياسالارينى(22)چئشيدلى(28)دوروملارا گؤره حدودلاشديرمالى‏ايميش، سينيرلر هابئله سوى(29)لار ديققت‏له نظره آلينيب حدودلارى تعيين ائديلميشدير )هر دؤولت‏ين اؤز يارارلارينا گؤره(
گونوموزده يعنى ييرمى بيرينجى يوز ايلين، باشلانيش ايل‏لرينده، دونيادا اكونوميك و پولتيكال ده‏ييشيك(31)لره راستلاشيريق )اصلينده آوروپا و آمئريكادا( بنزه‏ر اوچون، ايندى بير "بيلگى سايار"(32)ين "ايلك ماتئريال"لارى او "بيلگى سايارين ده‏يه‏رينين تكجه بير فايزى‏دير، يعنى او "بيلگى سايار"ين ده‏يه‏رينين دوقسان دوققوز فايزى "ايلك ماتئريال"لارى يوخ، بلكه اوندا ايشلنميش علم‏دن و بيلگى‏دن آسيلى دير، يعنى گونوموزده دونيادا "ايلك ماتئريال" هابئله هر اؤلكه‏نين "ايلك ماتئريال"لارى يوخ بلكه ايلكينده هر اؤلكه‏نين آداملارينين علم و اؤزل بيلگى‏سى اؤنملى‏دير؛ بو يؤيوك اكونوميك ده‏ييشيك، تئزليك‏له آوروپا و آمئريكادا "دؤولت" و "ميللت" آنلامينى و رولونو ده‏ييشيب بو ايكى قونودا گئت - گئده يئنى پولتيكال فورمالار دوغاجاقدير، بو علم‏سل هابئله اكونوميك ده‏ييشيك‏لر ايلكينده آوروپا و آمئريكادا "ميللت" آنلامينى بير سينيرلنميش اؤلكه‏ده ياشايان توپلومدان )آداملاردان(، اورتاق(34)اكونوميك يارارلارى اولان توپلوملارا )آداملارا( ده‏ييشه‏جك‏دير و بونونلا ياناشى دؤولت‏لرين پروقرام(35)لارى و دوزه‏م‏لرى ده‏ييشه‏جك؛ بنزه‏ر اوچون، آلمانيانين ژاپون‏داكى "هوندا" فابريكاسى‏لا بؤيوك تيجارت قرارينا(36)گلمه‏سى ميللى بير حركت سانيلا بيله‏جكدير )بو تكجه بير بنزه‏ردير( يعنى ميللى يارارلار، اكونوميك قرارلارا دؤنمكده‏دير و گئت - گئده آوروپاداكى اؤلكه‏لرين ميللى يارارلارى بوتون سينيرلردن آشيب - داشير )بو پروسه‏نين دالغالارى بيزه طرف گلمه‏ك‏ده‏دير( ايندى آوروپا هابئله آمئريكادا ميللى يارار، تكجه اؤلكه‏لر آراسيندا يوخ بلكه چئشيدلى و بؤيوك تيجارت سئنترلر آراسيندا تعيين اولونور و بونونلا ياناشى "دؤولت"لرين ياسالارى، ياسا دوروموندان چيخيب، دوزوك(38)و قرار دورومونا ده‏ييشير و دؤولت‏ين رولو گونو - گوندن اسكيلير. ايندى بير آندا بير اؤلكه‏نين بؤيوك اكونوميك سئنترلرى باشقا اؤلكه‏لرين اكونوميك سئنترلرى‏ايله باغلاشماغدا احتيمال كى اؤز اؤلكه‏سينين ميللى يارارلارى‏نيدا قوروسون هابئله اولا بيلركى عين زاماندا همان اؤلكه‏نين اكونوميك سئنترى؛ باغلاشديغى اؤلكه‏لرين قارشى‏سيندا دوران باشقا بير اؤلكه‏نين اكونوميك سئنترلرى‏ايله ده باغلاشسين )بورادا هله‏ليك بو پروسه‏دن مدافيعه يا بو پروسه‏يه هجوم قصديميز يوخدور( دئمك بو يئنى ده‏ييشيكده، دؤولت‏لرين ياسالاريندان آرتيق، بؤيوك اكونوميك سئنترلرين دوزوك‏لرى هابئله قرارلارى دونيادا اؤنملى اولاجاقدير، بو پروسه‏ده بيلگى‏نين بيرينجى رولو و اؤنمى واردير، ايندى، يعنى ييرمى بيرينجى يوز ايلده(39)"قدرت" "ايلك ماتئريال"لارا صاحيب اولماقدا دئييل، ايندى دونيادا "قدرت" علم، هابئله "اؤزل بيلگى"لره صاحيب اولماقدادير، بوندان سونرا بيزه تاى اؤلكه‏لر، اكونوميك و بيلگى ساحه‏لرينده ايشيق سرعت‏ايله آوروپادان گئرى قالاجاقلار، چونكو "ايلك ماتئريال"ين ده‏يه‏رى بيلگى قارشى‏سيندا گونو - گوندن يئنه‏جكدير )حاتتا ايه‏ر نفت، اللى دلارا ساتيلسادا )مثلن( بير الكتريك پارچا(40)سى‏نى آوروپادان آلماق اوچون نئچه برابر اؤده‏مه‏لى‏ييك( دونيادا بو اكونوميك ده‏ييشيك، گله‏جكده بوتون اؤلكه‏لر و اورتا دوغو(41)اؤلكه‏لرينده گرچك‏دن اؤزل پولتيكال و اكونوميك ائتكى(42)لر قوياجاقدير.
ايندى بو اؤنرى(43)لرى طرح ائديريك:
1) "ميللت"، "دؤولت" و "ميللى دؤولت" آنلامينى يئنى‏دن تعريف ائتمك. دونيادا غاليب اولان اكونوميك دوروم بوتون سينيرلرى آشيب - داشديغى حالدا، ميللى دؤولت‏لرين چوخ ديققت‏لى اكونوميك پروقراملارى اولمالى‏دير )بو قونونو بلكه باشقا بير فرصت‏ده آچيقلاديق( هله‏ليك آذربايجانلى فيكير صاحيب‏لريندن بو قونو حاققيندا فيكيرلشمه‏يه دعوت ائديرم.
2) آذربايجانين "ژئوپولئتيك(44)" ايمكان‏لارينا يئنى‏دن گؤز گزديرمك و او ايمكان‏لارى طرح ائتمك.
3) آذربايجاندا "انتئلئكتوئل(45)بير نسل ياراتماق و توپلاشديرماق )قوزئى آذربايجاندادا بو پروبئلم(46)واردير(
4) بو گون بيزيم اؤزل تشبث(47)لره و آذربايجانلى تكنوكرات(48)لارا و آذربايجانا يانانلارا آرتيق احتياجيميز واردير، اونودماياق.
سونوندا دئمه‏لى‏يم بو گونكو دوروموموزا گؤره، آذربايجان سئوه‏رليك، او واخت چوخ ده‏يه‏رلى ديركى بيزيم اليميزدن آذربايحان اوچون ده‏يه‏رلى بير ايش گلسين، آذربايجان اوچون چاليشانلار كاش آيدين‏جاسينا پروقراملارينى طرح ائده بيلسين‏لر، يوخسا يئنه كور احساس‏لا دايانماق و ساوادسيز يادا فيكيرسيز ساوادلى، )و صداقت‏سيز( ليدرلر(49)دالينا دوشمك و تكجه شعارلارا اوغراماق(50)قدرت داعواسينا چاتاجاقدير، اومود خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين...
اتك‏يازى‏لارى:
(1) فارسجا: رابطه، بستگى (2) فارسجا: فرهنگى (3) زاويه (4) فارسجا: سياسى (5) فارسجا: تفكر (6) فارسجا: سياستمدار (7) فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِ كار (8) فارسجا: به سببِ (9) دوزه‏م پوزماق: فارسجا: ساخت‏شكنى (10) فارسجا: مناسب (11) فارسجا: قرن بيستم (12) دوروم، فارسجا: وضعيت
(13) فارسجا: ضرورى (14) فارسجا: اجتماع (15) فارسجا: اول، ابتدا (16) فارسجا: اقتصادى (17) مثال (18) فارسجا: ماده اوليه (19) فارسجا: بها، ارزش (20) فارسجا: "درصد" (21) فارسجا: تلاش (22) فارسجا: اهميت (23) فارسجا: ساختار (24) فارسجا: نظم (25) خاص، مخصوص (26) فارسجا: مرز (27) فارسجا: قانون (28) فارسجا: گوناگون (29) فارسجا: نژاد (30) فارسجا: منفعت، سود (31) فارسجا: دگرگون (32) كامپيوتر (33) فارسجا: علمى (34) فارسجا: مشترك (35) فارسجا: برنامه (36) فارسجا: قرارداد (37) فارسجا: مركز (38) دوزوك: توزوك، فارسجا: آيين‏نامه (39) فارسجا: قرن بيست و يكم (40) فارسجا: قطعه (41) فارسجا: خاورميانه (42) فارسجا: تأثير (43) فارسجا: پيشنهاد (44) فارسجا: جغرافياى سياسى (45) فارسجا: روشنفكر، انديشمند (46) فارسجا: مشكل (47) فارسجا: ابتكار (48) فارسجا:
(49) فارسجا: رهبران (50) فارسجا: دچار شدن
ايضاح: بو مقاله‏نين اكونوميك حيسسه‏لرى‏ايله ايلگى‏ده "ژان مارى گنو" دوشونجه‏لريندن
ائتكى‏لنميشم
.
(3داشدان داشا!

نادير ازهرى

)كولتوره‏ل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار(
بو سیرا مقاله لر آردلجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)

ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست ايلگى‏سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتوره‏ل آچى(1)دان نئچه پولتيكال قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا"! سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى دونيادا كولتوره‏ل و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(2)سى نه‏ده(3)نينه، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(4)، اويغون گؤرونور.
ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دؤولت" )دؤولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر.
اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.

توپلومسال دئوريم و اسكيلتمك آفتى
"آنتونيو گرامشى"نين نظرلريندن ائتكى(5)له نه‏رك ايكى چئشيد(6)دئوريمدن آد آپارماق اولور: 1) پولتيكال دئوريم 2) توپلومسال دئوريم.
پولتيكال دئوريمده بير توپلومون دوشونوشى فونداسيونلاريندا چوخلو ده‏ييشيك باش وئرمه‏يير و تكجه توپلومون اوز، و، اوست قورولوش‏لارى )اؤزل حالدا حكومت فورماسى( ده‏ييشيلير، بنزه‏ر اوچون: Xآدلى ديكتاتور گئديب Y آدلى باشقا بير ديكتاتور قدرته چاتير و تكجه ديكتاتورلوغون آدى و سبب‏لرى ده‏ييشيلير، دئمك پولتيكال دئوريمده بير توپلومون اورتاق سه‏وى‏يه‏سى و گئديشى ده‏ريندن ده‏ييشمه‏يير؛ آمما توپلومسال دئوريم، بير توپلومون چوخلو دوشونوش‏لرينين ده‏ييشمه‏سيندن عيبارت‏دير. توپلومسال دئوريم بير توپلومون فيكرينده چوخ ده‏ريندن يئر سالميش گئريچى(7)فيكيرلرينى ده‏ييشمكدير، دئمك توپلومسال دئوريمده بير توپلومون تمل(8)فيكيرلرينده ده‏ييشيك‏ليك باش وئرير. بو سطيرلرين يازارينا گؤره آذربايجانين چاغداش پولتيكاچى‏لارى )اورتالاريندا اولان چوخلو فرق‏لرايله( يا بير سيرا رفورملارا دوغرو چاليشيرلار )بير سيرالارى يالواريرلار( يادا بير سيراسى آيدين پروقراملارى اولماياراق، بوتون سل و گئنل كلمه‏لره و آنلاملارا هابئله شعارلارا اوغراياراق پولتيكال يؤن‏لرده چاليشيرلار )ظن‏ايمجه علم‏سيز و بيلگى‏سيز صداقت، فاجعه يارادار(. بو سطيرلرين يازارينا گؤره هر كيم و هر قروپ ايلكينده آذربايجانا گؤره اؤز پروقراملارينى علم‏سل و آيدين‏جاسينا دئمه‏لى‏دير.
اونودماياق: تاريخ بويو، توتاليترلر بوتون سل، گئنل و ايبهام‏لى و يوروملولو كلمه‏لردن و جمله‏لردن فايدالانيب‏لار، ترسينه سربست اينسان‏لار هر زامان فيكيرلرينى آيدين‏جاسينا و پيلانلاشميش حالدا ايضاح ائديب‏لر، گونوموزده كولتوروموز و آذربايجانين ميللى حركتى‏نه، دوغرو چاليشيرام دئييب آرديجا "ايران، ايسلام و تورك" دئيين‏لر بو فيكيرلرينين پولتيكال سونوجونو و قورولوشونو و نئجه دؤولت اولا بيله‏جه‏يينى آيدين‏جاسينا ايضاح ائتمه‏لى‏ديرلر.(9)
ظن‏ايمجه بو گون ضيالى‏لار و يازيچى‏لاريميز توپلومسال دئوريمين فونداسيون‏لارينى ياراتمالى‏ديرلار، يوخسا X گئديب X1 گله‏جك و حسن كچل گئديب كئچل حسن گله‏جكدير، بو نئچه يوز ايل‏ليك فاجيعه‏دن قورتارماق اوچون ضيالى‏لار و دوشونن‏لر:
1) چوخلو كلاسيك و چاغداش متن‏لرى تنقيد آچى‏سيندان اوخومالى‏ديرلار )باشقا ديل‏لرى اؤيره‏نمه‏لى ديرلر(
2) ده‏ريندن دوشونمك و دوروملارينى آناليز ائتمه‏يى و يئنى فيكير ياراتمانى تمرين ائتمه‏لى‏ديرلر.
3) اسكيلتمك آفتى‏ايله امانسيز جاسينا چيرپيشمالى‏ديرلار.
بو مقاله‏ده تاريخ‏سل اسكيلتمك قونوسونا عاييد ايضاح وئرمه‏لى‏يم: ظن‏ايمجه تاريخيميزده اسكيلتمك قونوسونا عاييد آيدين‏جاسينا يازان "ميرزا فتحعلى آخوندزاده"دير، گؤركملى‏سى بوراسى‏ديركى "ميرزافتحعلى آخوندزاده"نين "كمال‏الدوله مكتوب‏لارى" آدلى كيتابى 130 ايل بوندان اؤنجه يازيلاراق 4291نجى ايلده باكى‏دا يئنى اليفباايله چاپ اولونور و 5891نجى ايلده يئنه باكى‏دا فارسجا چاپ اولونور، بورادا "ماشاالله آجودانى"نين "مشروطه‏ى ايرانى" آدلى كيتابيندان فاكت گئتيريرم )البت "ماشاالله آجودانى"نين باشقا فيكيرلرى بو سطيرلرين يازارينين فيكيرلرى‏ايله اوست اوسته دوشمه‏يير(
"آخوندزاده"، "مستشارالدوله"نين "يك كلمه" كيتابينا گؤره يازير:
"... شما براى اجراى عدالت به "احكام شريعت" متمسك مى‏شويد، به خيال شما چنان مى‏رسد كه گويا به امداد احكام شريعت "كنستى توسيون" فرانسه را در مشرق زمين مجرى مى‏توان داشت. حاشا و كلا، بلكه محال و ممتنع است..."(10)
"مستشارالدوله" باشقا بير مكتوبدا "آخوندزاده"يه يازير:
"... بدان جهت آن قوانين را )آوروپا قانون‏لارينى( به آيات و احاديث و اخبار مستند كرده و براهين آورده بود كه "... ديگر نگويند، فلان چيز مخالفِ آئين اسلام يا آئين اسلام مانعِ ترقى و "سيويليزاسيونه است" و در نامه‏ى ديگرى از "آخوندزاده" كه "آدميّت" هم بخشى از آن را در كتاب خود نقل كرده است "آخوندزاده" صريحاً به اين موضوع اشاره و انتقاد مى‏كند كه "... رساله‏اى كه شما از يوروپا آورده بوديد و جميع آيات و احاديث را نيز به تقويت مدعاى خود در آن رساله دليل شمرده بوديد، نتيجه خيالاتِ )بورادا "فيكيرلر" معناسيندادير( يوروپائيان است... مگر كافه مردم آيات و احاديث را مى‏فهمند؟ نگر چاره اين كار آيات و احاديث است؟..."(11)
باشقا بير يازيدا، او واخت‏كى "آخوندزاده"دن ايسته‏ييرلركى اؤز كيتابينين )"كمال‏الدوله مكتوب‏لارى"( لحنينى يوموشالتسين و اسكيلتسين و بير سيرا سؤزلرى "پرده" ايچره دئسين، "آخوندزاده" دئيير: "... »عرفاى متقدمين« ما چنين كرده‏اند يعنى "فيلسوفيّت را خودشان فهميده‏اند، اما در بيانش به عامّه ملت و به عامّه نوع بشر بر مقتضاى جبونى و كم‏جرئتى رفتاركرده‏اند. از اين جهت مراد ايشان تا امروز غيرمنكشف مانده است" اما حكماى يوروپا مثل "ولتر" فرنگى و "بوقل" انگليسى و ديگران آنچه را كه خود فهميده‏اند به عامّه مردم نيز بر طبق ادراك خودشان در كمال صراحت بدون جبن و هراس و بدون پرده‏كشى و سرپوش فهمانيده‏اند..." و تصريح مى‏كند كه نسخه مورد نظرش بايد "به همان وضع و تركيب" بدون هيچ نوع تغيير و تبديل و "پرده‏كشى و سرپوش" چاپ شود چرا كه "... غرض من از اين نسخه تنها »سيويليزه« شدن ملت من نيست، من مى‏خواهم راه ارباب خيال را )بورادا دوشونن‏لر معناسيندادير( بگشايم و به خيالِ )بورادا فيكير معناسيندادير( فيلسوفان و حكماى خودمان كه هزار و دويست و هشتاد و هفت سال است در قيد و حبس است آزادى ببخشم..." منظور "آخوندزاده" از خيال در آن عبارت همان تفكر و تعقل فلسفى و انديشيدن است..."(12)
بيزيم خالقيميز و خالقيميزين مثلن ضيالى‏لارى نئچه يوز ايل‏لردير توتاليترلر الينده بو اسكيلتمك ايشينده‏ديرلر و بو ايش اوچون هر زامان مين بير بهانه ياراديب‏لار، بونا گؤره يوز اوتوز ايل بوندان اؤنجه‏نين پروبئلم(13)لرى ايندى‏ده بيز اوچون پروبئلم‏دير و بوندان‏دا آرتيق بو اؤلكه‏ده هر زامان باشقا فيكيرله‏شنلرين گونو قاراايميش، بنزه‏ر اوچون: "... سرنوشت نشر اين "مكتوباتِ" "آخوندزاده" با سرنوشت سانسور در ايران گره خورده است. نگارش اصلِ كتاب و صورت اوليه‏ى آن در اواسط سال 1282 ه . ق (1865 ميلادى( پايان مى‏گيرد. تلاش دردآلوده‏اش براى چاپ و نشر آن در ايران يا خارج از ايران، همه جا با مشكل و مانع رو به رو شد. داستان دراز دامنِ اين تلاشِ بى‏وقفه در نامه‏هاى او بازتاب گسترده‏اى يافته است. مأيوس و خسته از همه‏ى اين تلاش‏ها براى انتشار آن به نسل آينده و به قرن آينده چشم مى‏دوزد. در نامه‏اى به "ملكم" "متذكر مى‏گردد كه انتشار "كمال‏الدوله" براى من ميسر نگرديد شايد پس از صد سال، اخلاف ما به چاپ اين تأليف موفق بشوند..." بيش از صد و سى سال از تاريخ نگارش "مكتوبات كمال‏الدوله" مى‏گذرد، انقلاب مشروطه هم درگرفت، مشروطيت هم اعلان شد و سرانجام، سلطنت هم برافتاد، اما هنوز از پس آن همه ماجراها و فراز و نشيب‏ها و انقلاب به كتاب او در كشور ما ايران، اجازه‏ى نشر آزاد داده نشده است..."(14)
بودور يازيميز؟ بير چئشيد يازيقليغى مين ايل‏لر ياشاماق؟ نه اولور فيكيرله‏شين...
اتك يازى‏لارى:
(1) زاويه (2) فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِ كار (3) فارسجا: به سببِ (4) "دوزه‏م پوزماق" فارسجا: "ساخت‏شكنى" (5) تأثير (6) طرز، نوع (7) فارسجا: ارتجاعى (8) فارسجا: اساس (9) مثلن باخين "آواى اردبيل 10) 233) "مشروطه‏ى ايرانى"، "ماشاالله آجودانى"، نشر اختران، 1382، ص 11) 44) همان قايناق ص 12) 47) همان قايناق ص 13) 48) فارسجا: مشكل (14) همان قايناق ص 33 و 34


2) "زبان به مثابه ايدئولوژى" - گفتگو با نادر ازهرى - آواى اردبيل - 162 نجى سايى.(


)داشدان داشا4 كولتوره‏ل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار
(بو سیرا مقاله لر آردیجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)

نادير ازهري
ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست ايلگى‏سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتوره‏ل آچى(1)دان نئچه پولتيكال قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا"! سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى دونيادا كولتوره‏ل و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(2)سى نه‏ده(3)نينه، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(4)، اويغون گؤرونور. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دؤولت" )دؤولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر. اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.
"فدراليسم" فونداسيون‏لارى
0381جو ايلده "ويكتور هوگو" يازير: "من هله قورولماميش بير پارتى‏يانين(5)تمثيل‏جى(6)سى‏يم: مدنيت دئوريمى پارتى‏ياسى؛ بو پارتى‏يا ييرمى يوز ايل‏لى‏يين(7)يول گؤستره‏نى اولاجاقدير و ايلكينده "آوروپا بيرلشميش دؤولت‏لرينى" و سونرا "دونيا بيرلشميش دؤولت‏لرينى" ياراداجاقدير..."(9481 (8جو ايلده "باريش يولداشلارينين كنگره‏سى"(9)"ويكتور هوگو" باشچى‏ليقى‏لا "پاريس" شهرينده "آوروپا بيرلشميش دؤولت‏لرى" ايده‏سينى يوروتمك اوچون ايشه باشلادى. باشقا يؤندن 3681 جو ايلده "پرودون" "فدراتيو پرنسيبى" آدلى كيتابيندا يازير: مركزلشميش دؤولت‏لرين" دؤرو آرتيق قورتارميش‏دير و ييرمى‏نجى يوز ايل؛ فدراسيون‏لار دؤره‏سى‏دير" ايندى، ييرمى بيرينجى يوز ايلين ايلك ايل‏لرينده، "ويكتور هوگو" و "پرودون" دئيين سؤزلر، اوست - اوسته دوغرو چيخيب، آنجاق ديققت ائده‏ك: يوز آلتميش ايل بوندان اؤنجه "آوروپا"دا "فدراتيو" تئورى‏لرى و اونا عاييد كنگره‏لر يارانميش‏دير، اوصول‏لو باخساق "فدراتيو" قورولوشوندا ايلكينده دموكراسى تجروبه‏لرى و دموكراتيك بير دوروم گئره‏ك‏لى‏دير، او ميللت‏لركى "سنديكا"، "پارتى‏يا" و دموكراتيك ايله‏نجه‏لره ماليك دئييل‏لر و دموكراسى ساحه‏سينده پراتيك تجروبه‏لرى يوخدور؛ "فدراتيو" ساحه‏لرده‏ده بويوك پروبئلم‏لرله ال به ياخا اولاجاخلار، ظن‏ايمجه بيزيم اؤلكه بو سيرا اؤلكه‏لردندير. ايه‏ر دونيادا ايندى‏كى پارتى‏يالارين آناسى، فرانسه‏ده و آوروپادا اولان "دانيشيق سالون‏لارى"ايدى (1789 دان‏دا اؤنجه(، ايه‏ر، اون‏سگگيزنجى يوز ايل‏ده فرانسه‏ده "سنديكا اوتاق‏لارى" يارانميش‏دير )اودا چوخ آكتيو(10)دورومدا(، بو گون بيزيم اؤلكه‏ده و ييريمى بيرينجى يوز ايلين ايلك ايل‏لرينده نه اؤزگور(11)سنديكا نه اؤزگور پارتى‏يا نه‏ده فدراتيو بير قورولوش واردير، نه‏ده حاتتا بو قونولار دوغرولوك(12)سانيلير، ظن‏ايمجه چاغداش تاريخ بويو، ايران آدلى اؤلكه‏ده هله ضيالى آدلانميش كيمسه‏لرين چوخو )مجبور قالديقدان سونرا( تكجه چاليشيبلار آوروپادان گلميش فيكيرلرى دين‏ايله باريشديرسينلار و بو يولدا چوخلو پروبئلم‏لر ياشدير.
2) فارس شووينيزمى.
3) فارس ضيالى‏لارينين )بير چوخو( نهايتده آذربايجانا عاييد فارس شووينيست‏لرى كيمى فيكيرلشمه‏يى.
4) "كورد" خالقى‏نين دورومو.
بيرينجى پروبئلم يعنى دموكراسى يوخسول‏لوغو، ايراندا ياشايان خالق‏لارين ائپيدئمى پروبئلمى‏دير، ظن‏ايمجه ايلكينده دموكراسى ساحه‏لرينه آدديم قويماق اوچون صينفى ايله‏نجه‏لر و صينفى قورولوش‏لار )سنديكالار كيمى( گره‏كلى‏دير، ايلكينده يازيچى‏لار، مطبوعات‏چى‏لار و ضيالى‏لاريميز، اؤزگور صينفى قورولوش‏لارينى ياراتمالى‏ديرلار )بو قونويا آييد بلكه "سنديكا و پارتى‏يا" بؤلومونده ايضاح وئره بيلديم(
ايكينجى پروبئلمه عاييد، فارس شووينيزمينى و بوتون شووينيزم‏لرى تنقيده چكمك گره‏كلى‏دير، ضيالى‏لاريميز )مثلن( شعارلا يوخ بلكه فارس شووينيزمى فيكرينى آناليز ائتمك‏له او فيكرى آرادان قالديرمالى‏ديرلار.
اوچونجو پروبئلمه عاييد دئمه‏لى‏يم فارس ضيالى‏لار و فارس يازيچى‏لارين بعضن شووينيست باخيشلاريندان وازكئچمه‏مك(14)و اونلارا تنقيد آچى‏سيندان باخماق گره‏كلى‏دير، آذربايجان‏لى‏لارا شووينيست‏جه‏سينه باخماق فارس ديلينده حاتتا گوجلو شاعير يا يازار طرفيندن اولسادا باغيشلانمازدير )همده تورك اولوب فارس ديلينده يازانلارين طرفيندن مثلن باخين: آواى اردبيل - 230 - حؤرمتلى اؤزگه‏لر" مقاله‏سينه( دؤردونجو پروبئلمه عاييد ظن‏ايمجه آذربايجان و "كورد" خالقى‏نين "مئتره پولتيك" دورومو و فارس شووينيزمين يارارلارى(15)گله‏جكده بو ايكى خالقى بلكه بير بيرى‏له ساواشديرا، آذربايجان ضيالى‏لارى هابئله يازارلارى "كورد" خالقينين ضيالى‏لارى و يازارلارى‏ايلا ايلگى‏لى اولمالى‏ديرلار، ايه‏ر ايندى‏دن باريش دورومو آذربايجان و "كورد" خالقى‏نين طرفيندن اونلارين خالقلارينا آچيقلانماسا، گله‏جكده بؤيوك پروبئلم‏لره شاهيد اولاجاغيق، گونوموزده نه "كورد" خالقينين ضيالى‏لارى نه‏ده آذربايجان خالقى‏نين ضيالى‏لارى بو كونويا ماراق گؤسترمه‏ييرلر و ايكى طرف بير بيرينى - بير جوره قورخو سانيرلار و نيفرت بو ايكى خالق آراسيندا بوى آتماغدادير، بو كونويا عاييد بؤيوك بير آييق - ساييق‏ليق وئريرم...
گونوموزده، دونيادا "فدراتيو" اؤلكه‏لرين دورومونو آناليز ائتمك و هر اؤلكه‏ده نئجه فدراتيو بير قورولوش يارانماغينين آناليز ائتمه‏يى گره‏كلى‏دير، فدراليسم باتى‏دان گلمه قونودور و بوگون، هر، يئريندن دوران ايسته‏يير اؤز عالمينده اوندا ده‏ييشيك‏ليك ياراتسين بو ماهناياكى بوراسى باتى دئييل ايراندير، بو "قاش آليم دئييب گؤز چيخاردان لار" هاچانادك...؟!
سونوندا دئمه‏لى‏يم فارس‏لارين سده‏لر بويو سلطنت ائديب حاكيم اولماغلارى و اونلارين پولتيكال منليك‏لرى، باشقا خالق‏لارايلا فدراتيو ياشاماغلارينى چوخ زور ائده‏جك‏دير، بو قونولار بيره‏ر - بيره‏ر آناليز ائتمه‏لى و دوشونمه‏لى‏ديرلر، نه اولور فيكيرله‏شين...
اتك يازى‏لارى:
1) زاويه 2) فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِ كار 3) فارسجا: به سببِ 4) "دوزه‏م پوزماق، فارسجا: "ساخت‏شكنى" 5) فارسجا: حزب 6) فارسجا: نماينده 7) فارسجا: قرن بيستم 8) "اصول علوم سياسى - ج اول - دكتر رضا علومى - صص 195 و 691 9) paixLe Gongres des Amis de La 01) فعال 11) مستقل 12) فارسجا: جدى 13) فارسجا: مشكل 14) فارسجا: صرفنظر نكردن 15) فارسجا: منفعت )ايضاح: بو يازارين توركجه‏سينين نه‏ده‏ن بو شيوه‏ده اولدوغونون عيللت‏لرينى بيلمك اوچون همين يازارين آشاغيدا آدى گله‏جك مقاله‏ سینه موراجيعت ائده بيلرسينيز: جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لريندن: "اوچ بوجاغلى ادبى دوروم" - - ".(


كلاسيك ماركسيسم

داشدان داشا5!
آختاريش: نادير ازهرى - نيگين نواده‏رضى

)كولتوره‏ل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار(

(بو سیرا مقاله لر آردیجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)

ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست ايلگى‏سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتوره‏ل آچى(1)دان نئچه پولتيكال قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا"! سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى دونيادا كولتوره‏ل و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(2)سى نه‏ده(3)نينه، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(4)، اويغون گؤرونور.
ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دؤولت" )دؤولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر.
اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.

كلاسيك ماركسيسم
گونوموزده و كمونيست آدلانان دؤولت‏لرين داغيليشيندان سونرا، دونيانين "سول گؤروش" ضيالى‏لارى
آستا - آستا بو اولايين نه‏دن‏لرينى آرامايا باشلاييب و سوسياليزم، كمونيزم گله‏جه‏يينى هابئله ماركسيسم - لنينيسم فلسفه مكتبينى يئنى تنقيد ائتمك آماجينا گليب‏لر، بو "سول گؤروش" ضيالى‏لارين اؤنملى‏لرينيدن "آنتونيو نگرى" و "مايكل هارت"دان آد آپارماق اولور. گونوموزده و كمونيست آدلانان دؤولت‏لرين داغيليشيندان سونرا، "آنتونيو نگرى" و "مايل هارت" يئنى "سول گؤروش" سانيلاركن "ايمپيراتورلوق" آدلى تئورينى )بيرينجى اولاراق( طرح ائده بيلميشل‏لر. بو گونكو ائورن‏ده(5))اوچونجو دونيا اؤلكه‏لرينده" و بيزه اوخشار اؤلكه‏لرده اؤزه‏ل‏ليك‏له( سوسياليزم و كمونيزمه قسمن، اوچ اؤنم داشى‏يان قارشيلاشما واردير:
1) بونلاردان بير ساييمى "ساوه‏ت"لرين داغيليشيندان سونرا، سوسياليزم، ماركسيسم و كمونيزمى قورتارميش و آرادان قالديريلميش بير فيكير و دوزه‏م سانيرلار )گئريچى دؤولت‏لر و كاپيتاليست اؤلكه‏لرين بو گؤرشو يايماغدا، اؤنملى رولو واردير( دئمه‏لى بيزيم اؤلكه‏ده، ده خالقيميزين، حاتتا ضيالى‏لاريميزين چوخو هله‏ليك بو قونويو بؤيله دوشونور.
2) آزيجيق بير ساييم، كلاسيك ماركسيسم‏ين تمل پرنسيب‏لرينه اينانماقدا هله‏ده "ماركسيسم"ين ده‏ييشمز تعليماتينا آز - چوخ بئل باغلاميشلار.
3) يئنى بير آخيم، "سول" حركتينين موباريزه‏سينه نئجه داوام وئرمه‏يينين يول‏لارينى آراييب و ماركسيسمه يئنى تنقيد يؤنوندن ياخين‏لاشا بيلميش‏دير، دوغروسو بونلارى يئنى "سول‏جو"لار آدلانديرماق ممكن‏دور. ظن‏ايميزجه، اؤنملى بوراسى‏ديركى دونيادا يئنى بير آخيم "سول" حركتينى بير داها تئوريزه ائتمه‏يه باشلاميش و "سول" حركتينين گله‏جه‏يينه عاييد چاليشماقدادير. بو قونودا طرح اولونموش، ان اؤنملى تئورى‏لردن بيريسى‏ده "آنتونيونگرى" و "مايكل هارت"ين ايره‏لى سوردوك‏لرى "ايمپيراتورلوق" آدلانميش تئورى‏لرى‏دير.
بورادا بيز بو آخيمى طرح ائتمك آماجيندا اولاراق بو تئورى‏نين تاماميلا قووت‏لنديرمه‏يى يا خود رد ائتمه‏يينى هله‏ليك تئز بيليريك، بو قونودا آرتيق قايناق‏لارى آراشديرمايا احتياج گؤرونور )هله‏ليك آذربايجان ضيالى‏لارى بو قونودان خبرسيز قالمالسين دئديك(
"نگرى "يه گؤره "ايمپيراتورلوق" آرتيق بير كينايه كيمى ايشله‏نيلير و "ايمپيراتورلوق"دان آماج، گؤرونمز و سوبژه بير ايقتيداردير )كاپيتاليزمين ان گليشميش و يئنى ايقتيدارى( وورغولاييريق، اوخوجولاريميز "ايمپيراتورلوق" ايفاده‏سى‏نى يادداش‏لاردا قالميش اسكى آنلاميندان آييرمالى‏ديرلار. "نگرى"نين "ماركسيسم فلسفه مكتبينه عاييد تنقيدى باخيش‏لارينى بلكه "ماركسيسم"ده بير نوع "دوزه‏م پوزماق" سانماق اولور "نگرى"نين "ايپميراتورلوق" تئورى‏سينين اؤنملى اؤزه‏ل‏ليك‏لرى بونلاردان عيبارت‏دير: 1- "ايمپيراتورلوق" سونوندا ائورنسل(6)بير جمهورلوق‏دور 2- "ايمپيراتورلوق" قاپساييجى و سينيرسيز بير دوزه‏م‏له قاسارلانميش(7)و حاضيرلانميش بير ايقتيدارين اويغون‏لاشديريلماسى و ايشه سالماسى‏دير 3- "ايمپيراتورلوق" ايچره زهر كيمى قارشيت(8)موازنه‏لر واردير 4- بو "ايمپيراتورلوق"ون اؤزه‏ل بير مركزچى‏ليك و اؤنده‏رليگى(9)يوخدور )حاتتا "آمئريكا" اؤلكه‏سى‏ده بو گؤزه گؤرونمز كاپيتاليزم ايمپيراتورلوغونون تكجه اؤنملى بير اويه‏سى‏دير(5 .((10- "ايمپيراتورلوق"ون )"نگرى"نين قيد ائتديگى اؤزه‏ل آنلاميندا( ياييلماسى امپرياليزم ياييلماسى‏ايلا فرقلى‏دير، "ايمپيراتورلوق" سومورگه‏چى‏ليك(11)ساحه‏سينده، فتح ائدن، ياغمالايان، قتل‏عام ائدن و خالق‏لارى كؤله‏لشتيرن ميللت - دؤولت‏لره دايانماماغدادير. نيهايت "ايمپيراتورلوق"ون گليشمه(13)سينين و ياييلماسينين تملينده باريش آرايشى اولدوغو اونوتمامالى‏دير. 6- چئشيدلى امپرياليست اؤلكه‏لر بير بيرى‏ايله ساواشماق يئرينه اؤز يارارلارينى تأمين ائتمك اوچون باريش آرايشى ايچينده‏ديرلر؛ بو امپرياليست اؤلكه‏لر بير بيرى‏لرينه قارشى اولسالاردا يئنى بير دؤنم نقطه‏سينه اينانيب و بير بيرى‏لرينى حيمايه ائتمه‏يه اينانيرلار. 7) چاغداش دونيادا بيلگى، مال ماتئريال و سرمايه‏دن داهادا اؤنملى سانيلير 8- "نگرى" دئيير: "... سيستم‏ده‏ييشدى، چونكو سؤمورو ده‏ييشدى..." يعنى دونيادا استعمارين نوع‏لرينين ده‏ييشديگى، سيستم‏لرين‏ده، ده‏ييشمه‏سينه سبب اولوبدور. 9- "نگرى"نين يوروتدوگو "ايمپيراتورلوق" تئوريسينده اؤزه‏ل چوخونلوق آنلامى، سينيف سال(14)بير آنلامدير و سينيف آنلامينين يئنى بير بوداغيدير يعنى "نگرى" و "هارت"ا گؤره، تكجه "پرولتاريا" يوخ، بلكه اونا تابع يادا حاتتا اونا قارشى اولان توپلومسال سينيف‏لاردا دئوريمجى اؤنم صاحيبى‏ديرلر. 10- "نگرى"يه گؤره، "ماركس"ين "ديه‏ر ياساسى"(15)بوتون ساحه‏لرده اورتادان قالخماقدادير، چونكو "ايش" و "ديه‏ر"ين ايلگى‏لرى بير يؤنلو دئييل و گونوموزده ايلگى‏لرين دييشمه‏سى ندنسه "اوست تيكيلى"(16)و "آلت تيكيلى"(17)آنلاميندان گؤز يوممالى‏ييق. دئمك گونوموزده "ايش" محض داورانيش دئييل، بلكى "ايش" چاغداش دونيادا اؤزه‏ل بير داورانيش اولاراق ديه‏رلنديريلير، بو داورانيش توپلولوق باخيميندان "ده‏ير" اوره‏تن(18)يدير، "نگرى"يه گؤره "ايش" آنلامى دئيشيليب و "كاپيتاليزم" ياسالارى، توپلوملارين هر گوشه‏سينى آشيب بوتون توپلولوقدا ياييلماسينا سبب اولموشدور. "نگرى"يه گؤره گونوموزده توپلوم‏لار "فابريكا - توپلوم" دئيشمه‏سينه معروض قاليب‏لار. )گره‏يينده قاليب‏لار( و قالاجاقلاردا، "نگرى" بو اولايا، ياناشى: "ماركسيزم" ياسالارينى بير داهادا تنقيد ائديب ايصلاح ائتمك گره‏كلى‏دير. گونوموزده )اؤزه‏ل‏جه آوروپا و آمئريكادا( "ايش" آنلامى يالنيز ماددى‏ليك‏ده قالمير و ديگر يؤن‏لره چكيلمكده بولونور، اؤرنه‏يين: دويغوسال ايش، فيكيرسل ايش، بيلگى‏سل ايش، "ترتيب‏لنميش باخيم ايشى"(19)هابئله "بيلگى سايار"لا ياپيلا بيلن ايش‏لرين چوخالديقيندان، ايش آنلامى جوهرى‏نين‏ده دئيشمه‏سى ايره‏لى گلير، "نگرى" دئيير: صنايع‏لشميش پورلتاريا سينيفى، توپلوم‏دا اؤز تمل موقعينى اودوزموش‏دور، بو دئيشيم‏له ياناشى يئنه "نگرى" دئيير، ايش آنلامى بو دئيشيك‏ليك‏لردن سونرادا ان اؤنملى آنلام‏لارين يئرينده دورماقدادير، آنجاق "ايش" آنلامى‏نين دئيشمه‏سى حكومت‏لرين دوزه‏مينى و اونلارين ياسالارينى‏دا دئيشه‏جكدير نيهايت. سيستم دئيشدى چونكو سؤمورو دئيشدى. "نگرى" دئيير: "ماركس"، "ايش" آنلامينى اينسان تاريخى‏نين جؤوهرى بيلميش‏دير، بو آنلام آشيرى گئتمه دئيل ترسينه، بيزيم زامانيميزا يئته‏رلى دئييل. "نگرى" دئيير: ايندى‏كى )"فوكو" دئميشكن( "كاپيتاليزم" بوتون دونيانى قاپساييب و سيخيشديرير و يئنه، ايندى‏كى، "كاپيتاليزم"؛ توپلوملارى بير ديشارى‏سيز قورولوشا چئوريتديرير، بؤيله‏ليك‏له بو اولاى‏لار تنقيدچى ذهن‏لرى يئنى‏چى بير پروقراما دوغرو يؤنلدير: "اؤزونو يئنى‏دن برپا ائتمك، "پوزيتيو" وارليقى ياراتماق و راديكال دئوريمه يول آچماق"، "نگرى"يه گؤره، گونوموزده سوسياليزم قاريشيقليقى )كريزمى( و "ديه‏رياساسى" قاريشيقليقى )كريزمى( توپلومسال ديه‏رلنديرمك‏لرينى و يادداش‏لار شكيل‏لنمه‏سينى آرادان قالديرا بيلمز. "نگرى"يه گؤره گونوموزده "ايش" آنلامى‏نين دئيشمه‏سى، موباريزه شكيل‏لرينى‏ده دئيشديريب و دئيشديره‏جكدير.
12- موباريزه آنلامى: "نگرى" "پست مدرنيته" چاغيندا "موباريز" اولان كيمسه‏دن باشقا بير آنلام ايره‏لى سوردورور. "نگرى" يازير: "خالق" فيگورو اورتادان قالخديقيندا، چوخونلوغون ياشامينى ان دوزگون ايفاده ائدن، "موباريز" كيمسه، آدلانير، "نگرى" بو گونكو "سول گوروش" موباريزين اؤرنه‏يينى "اوچونجو انترناسيونال" موباريزلرينه تاى اولدوغونو اينانمايير؛ او دئيير، بو گونكو موباريز كئچميش‏ده‏كى موباريزلره تاى، "ديسيپلين"لى و گؤره‏و، تمليندن حركت ائدن دئييل، بو گونكو موباريزين هر چئشيد حركتى بير "ايده‏آل" پلان‏دان ايره‏لى گلمير، ترسينه بو گونكو موباريز، هر آن موباريزه‏نين يول‏لارينى يئنى‏دن يئنى‏يه كشف ائتمه‏لى‏دير.
"موباريز" و "موباريزه"يه ياناشى، "نگرى" "فرانسيس" افسانه‏سينى نقل ائدير، بو افسانه‏يه اساسن "فرانسيس" بير قدديس‏ايدى، او يوخسول‏لارا قاريشيب "كريستيان"(20) ليق‏دا يئنى دوغماقدا اولان "كاپيتاليزم" آراج‏لارى و ديسيپلين‏لرى رد ائتدى. "نگرى"يه گؤره گونوموزده، "ايمپيراتورلوق" ايقتيدارى سفالتى‏نين قارشى‏سينا وارليقين نشئه‏سينى چيخارتمالى‏ييق، بو دئوريم هئچ بير گوجون كنترولونا كئچمزدير چونكو "نگرى"يه گؤره چاغداش دئوريم و "كمونيزم" ايش بيرليگى و دئوريم، سئوگى ايچينده، بسيطليك ايچينده و حاتتا معصوملوق ايچينده اؤزونو گؤستره بيلير. اؤزه‏ت حالدا، "نگرى"يه گؤره سؤمورونون دئيشمه‏سى سيستمى دئيشير و "ديه‏رياساسى" دئيشير، بو دئيشمه‏لرله ياناشى "سينيف" آنلامى و "پرولتاريا" سينيفينين، آنلامى‏دا دئيشير، بؤيله‏جه صنايع‏لشميش "پرولتاريا" اؤز كئچميش اؤنمى‏نى ايتيرير، يئنه‏ده بونلارا ياناشى موباريزه طرزلرى و "موباريز" اولان كيمسه‏نين اؤزه‏ل‏ليك‏لرى دئيشيلير، اؤرنك اوچون "نگرى" آوروپادا "طيب باجى‏لارى"(21) حركتينه آييد دئيير، بونلارين گؤردوك‏لرى ايش هم دويغولودور هم ده فن‏لى يؤن‏لرى واردير، بو "طيب باجى‏لارى" توپلومدا اؤز ايش‏لرينين اؤزل‏ليك‏لرينى نه اينكى طرح ائده بيليب‏لربلكى توپلومون‏دا ديققتينى اؤز ايش‏لرينه و اونون اؤزل‏ليك‏لرينه چكه بيلميش‏لر و بؤيله‏ليك‏له بونلار موباريزه‏ده يئنى يول‏لارا ال تاپا بيلميش و بو سوره‏نين آردينجا يئنى تشكيلات‏لانديرماق يول‏لارينى‏دا كشف ائده بيلميش‏لر. باشقا بير بنزه‏ر: 1987 جى ايلده بير دئوريمجى - عصيانچى قروپ، (Act-up)"ايدز" خسته‏لى‏يى "كريزمينه" )قاريشيقليقينا( قارشى "نيويورك" شهرينده قورولموشدور، بونلارين موباريزه يول‏لارى و اؤز كشف ائتديك‏لرى موباريزه يول‏لارى بونلاردان عيبارت‏دير: 1- سننت اوزره توپلومسال ياسالاردان بويون قاچيرما 2- مدرن ايلگى آراجى‏لاريندان(22)"قرييلا"(23)جاسينا عكس ايستيفاده ائتمك 3- پولتيكال اينجه صنعت 4- گئنل قاريشيق‏ليق 5- دؤولت توپلانتى‏لارينى ائتكى‏لنديرمك 6- طب‏سل كنگره‏لر 7- "تلويزى‏يا"نين جانلى يايين‏لاريندان فايدالانماق يادا اونلارى ائتكى‏لنديرمك )نفوذ ائتمك(. بو قروپ "ايدز" خسته‏لى‏نين فن‏لى ساحه‏لرينده داخيل اولوب تداوى تجرويه‏لرينى قازانديقدان سونرا اؤزل داوالار و اؤزل تداوى يول‏لارينى سئچمه‏يه عاييد مركز دؤولت‏لرينه زور گليرلر... 13- "نگرى"يه گؤره بوگون "پرولتاريا"يا، عاييد انترناسيوناليزمين زامانى‏نين كئچتيگينى آچيق‏جا قبول ائتمه‏لى‏ييك )"ايش"، "ديه‏رياساسى" و خالق فيگورونون گئت - گئده اورتادان قالخماسى نه‏ده‏نينه هابئله صنايع‏لشميش پرولتاريانين سينيف‏سل اؤنمى‏نين اسكليمه‏سى نه‏ده‏نينه( بو سطيرلرين يازارلارينا گؤره "نگرى" كلاسيك "ماركسيسم" ساحه‏سينده "دوزه‏م پوزوجو"(24)بير ضيالى اولاراق يئنى‏دن دونيادا "سول" باخيشينى رئال حالدا برپا ائتمك آماجيندادير، او "ماركسيزم" و "ماركسيزم"-ه ياپيشديريلان دگم‏لاردان دوغرولوق چكينمه‏كده‏دير بونا عاييد كلاسيك "ماركسيست"لر شيددت‏له "نگرى"نين "ايمپيراتورلوق" تئورى‏سى‏له قارشى قارشى‏يا چيخيرلار و "نگرى"نين "كائوتسكى"دن ائتكيلنمه‏سى‏نى ايضاح ائديرلر )"كائوتسكى"نين "سوپر امپرياليزم"-ه عاييد يازديق‏لاريندان( بو قونويو "پى يئتر و دى ناردو" Nardo()Pietro Di"ايمپيراتورلوق يوخدور" آدلى مقاله‏سينده ايضاح ائديب و كلاسيك ماركسيست‏لر طرفيندن "نگرى"نين فيكيرلرينى نيهايتده "كاپيتاليزم"-ه خيدمت ائدن بير فيكير بيلير. دوغروسو، بورادا، بيز "نگرى"نين فيكيرلرينين تكجه تيترلرينى يازا بيلميشيك بيز اينگليز ديلينه احاطه‏سى اولان ضيالى‏لاردان )بو قونوايلا ماراقلانانلاردان( "آنتونيو نگرى" و "مايكل هارت"ين كيتاب‏لارينى توركجه‏يه چئويرمه‏يه يارديم ديله‏ييريك، تأسفله گونوموزده حاتتا فارس ديلينده‏ده "نگرى"دن آزاراق چئورى الده واردير، ظن‏ايميزجه بو قونو، ايران‏دا بوتون خالق‏لار آرا ضيالى‏لرين دونياداكى چاغداش دوشونجه‏لردن اوزولمه‏يينى گؤسترير. حؤرمتلى اوخوجولار! بو مقاله‏ده كلاسيك "ماركسيزم" و دونيادا "يئنى سول گوروش"لرين اؤنملى فيكيرلرى، حضورونوزدا تقديم اولدو، دوروموموزا عاييد بونلارين آرا دوشونمك بيزيم اؤنرى‏ميزدير، نه اولور فيكيرله‏شين...
اتك يازى‏لارى
1- زاويه 2- فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِ كار 3- فارسجا: به سببِ 4- "دوزه‏م پوزماق" فارسجا: ساخت شكنى 5- فارسجا: دنيا 6- فارسجا: جهانى 7- فارسجا: برنامه‏ريزى شده 8- فارسجا: متضاد 9- فارسجا: رهبريت 10- فارسجا: عضو 11- فارسجا: استعمارگرى 12- فارسجا: برده كردن 13- فارسجا: تكامل، پيشرفت 14- فارسجا: طبقاتى 15- فارسجا: "قانون ارزش" 16- فارسجا: روبنا 17- فارسجا: زيربنا 18- فارسجا: توليدكننده 19- فارسجا: تلفيقِ كار مراقبتى 20- بورادا فارسجا: مسيحيت 21- فارسجا: زنان پرستار 22- فارسجا: رسانه‏هاى ارتباطى 23- فارسجا: چريك 24- فارسجا: ساخت‏شكن.

داشدان داشا6 )كولتوره‏ل دوشونجه‏لر و پولتيكال قايغى‏لار
نادير ازهري

(بو سیرا مقاله لر آردیجیل اولاراق هر بیریسی اوزگوردوده)
ايضاح: "جيزما - قارالار" سيرا مقاله‏لرينده "ادبيات و سياست" بؤلومونده، ادبيات و سياست
ايلگى‏سى‏نى )اؤز ظن‏ايمجه( آچيقلاميشام، او سيرا مقاله‏لرده كولتوره‏ل آچى(1)دان نئچه پولتيكال قونويا باخميش‏ايديم. اينديسه "داشدان داشا"! سيرا مقاله‏لر، دوغروسو آذربايجاندا چاغداش )وورغولاييرام: چاغداش( پولتيكال دوشونوش يارانماغينين آرزى‏سيدير. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى دونيادا كولتوره‏ل و پولتيكال آنلاملارين ده‏ييشمه‏سينى ده‏ريندن دوشونوب بيلمه‏لى و بو يئنى آنلاملارا تنقيد آچى‏سيندان باخمالى‏ديرلار يعنى زامانين گه‏تيرگه(2)سى نه‏ده(3)نينه، كلاسيك پولتيكال دوشونوش‏لرين دوزه‏م‏ينى پوزماق(4)، اويغون گؤرونور. ظن‏ايمجه آذربايجان ضيالى‏لار و پولتيكاچى‏لارى، "ميللت"، "عدالت"، "سياست"، "ميللى دؤولت" )دؤولت شكيل‏لرينى( و "ايدئولوژى" آنلاملارينى باشدان باشا يئنى‏دن تعريف ائتمه‏لى‏ديرلر.
اومود، خالقيميزين باشى داشدان داشا ده‏يمه‏سين.

ديل، ايدئولوژى آنلاميندا
بو سطيرلرين يازارينا گؤره )"ترى ايگلتون"دان ائتكى‏له‏نه‏رك(. ايدئولوگيانين آدليم
آنلاملاريندان باشقا، آيرى بير آنلامى‏دا اولا بيلير، هر توپلومداكى اينسان‏لارين ياشاييشينا غاليب اولان دوروم و غاليب حالدا ده‏يه‏ر سانيلان دوشونجه يا دوشونجه‏لر و بير باخيش طرزينين چوخونلوغو، بير توپلومون گئرچكته بيلر - بيلمز، اصلى ايدئولوگياسيدير، بنزه‏ر اوچون بير توپلومدا منفعت‏چى‏ليك روحيه‏سى غاليب اولان حالدا او توپلومدا اوست - اوسته منفعت‏چى‏ليك؛ بير نوع غاليب ايدئولوگيادير؛ آيدين‏دير ايدئولوگيانين بو تعريفى، ايدئولوگيانين كلاسيك تعريف‏لريندن چوخلو فرق‏لى‏دير. بؤيله‏ليك‏له خصوص "اوچونجو عالم" اؤلكه‏لرينده توتاليتاريزم زوروندا هر شى و هر قونو نئجه‏كى دئييليب پولتيكال يؤن تاپا بيلير، ايدئولوگيادان دئدييم يئنى تعريفه گؤره بيزيم اؤلكه‏ده ايل‏لردير بنزه‏ر اوچون اينسانين حاتتا گئينيش طرزلرى‏ده ايسته‏ر - ايسته‏مز، پولتيكال بير حركت حسابلانيب و حكومت ده‏يه‏رلرينى قبول ائديب ائتمه‏مه‏يينين گؤسته‏ريجى‏سى اولوب و اولا بيليرده.
حؤرمتلى اوخوجولار! بورادا ديل قونوسونون اؤنملى ايدئولوژيك )ايدئولوژيدن دئدييم يئنى تعريفه گؤره( رل‏لارينى آچيقلاماق ايسته‏ييرم، بير بنزه‏ر: فرانسه‏نين بؤيوك دئوريميندن سونرا (1789) هر كس )او زاماندا( "وطن‏داش" كلمه‏سينين يئرينه مثلن "آقا"، "خانيم" يا اشراف‏لارين لقب‏لريندن فايدالانسايدى "گيوتين"-ه تاپيشيريلمالى‏ايدى. دئدييم بنزه‏رده بير حكومت‏ين "ديل"دن تام پولتيكال فايدالانماغينى و اؤز نفعينه "هنجار" بير ديل ياراتماغى اوچون چاليشماغينى آيدين‏جاسينا گؤروروك، بورادا "هنجار" ديله عاييد پولتيكال يؤندن ايضاح وئرمه‏لى‏يم، بو سطيرلرين يازارينا گؤره هر زاماندا هنجار ديله اينانماق و اونو دانيشيقدا و يازيدا رعايت ائتمك بير نوع )وورغولاييرام، بير نوع( ايقتيدار و قدرت آراماق، يادا بير نوع ايقتيدار و قدرته تابع اولماقدير باشقا يؤندن حاتتا بير توپلومون چئشيدلى سينيف(5)لرى آراسيندادا تام )وورغولاييرام تام( اورتاق ديل و تام هنجار ديل يوخدور بنزه‏ر اوچون بير سينيف ايچره فلارافات سانيلان بير كلمه، باشقا بير سينيف ايچره ايهانت سانيلا بيلير. "هنجار ديل" آدينا تثبيت اولان قونو، تاريخ بويو چئشيدلى اؤلكه‏لرده و توپلوملاردا بير جاماعات يا بير غاليب گلن قروپون اؤزل يارارلاريندان آسيلى اولوبدور، دوشونجه صاحيب‏لريميز اونودماسين‏لار، تاريخ بويو توتاليتر كولتورلر و توتاليتر فيكيرلر هر جاماعت هابئله هر قروپ ايچره بوتون خالق ديلى آدينا )وورغولاييرام: بوتون خالق ديلى آدينا( ايره‏لى سوردورولوبدور. دئدييم كيمى توپلوم‏لاردا "هنجار ديل" ايقتيدار مركزلرى و دؤولت‏لرين باخيشيندان آسيلى‏دير، گؤنوموزده و بيزيم آذربايجاندا يازيچى‏لار اوچ معيارديله ايسته‏ر - ايسته‏مز آرتيق ماراق گؤستريرلر: 1) "ايسلام جمهوريتينين" "صدا - سيما"سيندان ياييلان توركجه! 2) "باكى"دا معيار ديل سانيلان توركجه 3) توركيه‏ده معيار ديل سانيلان توركجه، آمما هئچ كس فيكير وئرميركى هر دؤولتين يا هر توپلومون معيار ديلينين قبول ائديلمه‏سى اؤز - اؤزونه و نيهايتده او دؤولتين و او توپلومون گيزلى و آيدين كولتوره‏ل و پولتيكال باخيشينى قبول ائتمه‏يه گتيريب چاتديرا بيلير، حاتتا ايه‏ر او معيار ديلى رعايت ائدن يازيچى او دؤولت‏له )اؤز عالمينده( قارشى - قارشى‏يا دورموش اولسادا. بوگون آذربايجانيميزدا بير تورك يازيچى‏نين چاره‏سى نه‏دير؟ بو ديلده يازى - پوزونون اولماديغى و بو ديلين گونو - گوندن ماتئريال‏لارينين الدن گئتمه‏سى، يازيچى‏لارين اوخوجولارينى ال‏لريندن آلاركن اوخوجولاريدا اؤز ديل‏لرينده اوخوماغدان محروم ائدير. ظن‏ايمجه: 1) ديل قونوسونا و ديليميزه دويغولو ياخين‏لاشماغى هله‏ليك‏ده اولسا باشدان ائديب، اونون فلسفى و پولتيكال وارليغينا آرتيق اؤنم وئرمه‏لى‏ييك 2) فارس اثرلرايله ده‏ريندن تانيش اولمالى‏ييق آمما توركجه‏ميزين دورومونا گؤره و ايستيحاله‏دن )آسيميلاسيون‏دان( قاچماق اوچون، آنلايا - آنلايا فارس كلمه‏لرين چوخونو بير پروسه‏ده ديليميزدن سيلمه‏لى‏ييك، بو سؤز ظن ائتديينيز وطن سئورليك ماهناسيندان دئييل، دئمه‏لى بيزيم تورك ديلينده يازى - پوزونون اولماديغى و فارس قايناق‏لار و ايلگى آراجى‏لارى بيزيم اولان - قالان كلمه‏لريميزى )حاتتا خالق ايچره( گئت - گئده آرادان آپارير، كولتور و آنلام باخيشيندان بيز مثلن "جمال‏زاده"دن "گلشيرى"يه قدر اوخويوب آنلامالى‏ييق آمما بو سؤز دليل اولماز فارس كلمه‏لرينى و بعضن اؤزه‏ل آنلاملارينى اؤز توركجه‏ميزه يوكله‏دك يوخسا بيزيم ديليميز گئت - گئده بوندان‏دا آرتيق عيبه‏جر اولاجاقدير. 3) باكى و توركيه‏ده‏كى معيار ديله عاييد، بو ايكى معيار ديلين تام قبول ائديلمه‏سى نيهايتده بيزيم يازيچى‏لاريميزى اونلارين قويروغو ائده‏جكدير!
بونودا قيد ائتمه‏لى‏يم: باكى‏لى و توركيه‏لى يازيچى‏لارين بير چوخو اؤز ظن‏لرى‏ايله، بيزى توركى يازماغا دعوت ائديرلر، اونلار گيزلى يادا آيدين حالدا بيزه قوش باخيشى‏لا باخيرلار، بو سؤزو اونودمايين و ساده‏جه اونلارين احتيمال آلقيش‏لارينا گووه‏نمه‏يين 4) فارس توتاليترلرينين ايلگى آراجى‏لارى و قايناق‏لارى‏لا قارشى دورراق آذربايجان جمهوريتى و توركيه جمهوريتى‏نين معيار ديلينى قبول ائتمه‏مه‏لى‏ييك، باكى و آنكارانين اؤزه‏ل كلمه‏لر و قئرامئر نكته‏لريندن فايدالانماق بيز اوچون اؤزه‏ل بير ديققت و ذوق ايسته‏يه‏جك، اؤيله‏كى بيزيم توركجه‏ده كوبود دوشمه‏سين، بيز اوچون بو ايش خطاسيز اولا بيلمز. دئمه‏لى بو سؤزلر بير "اوچ بوجاغلى"(6)رسم ائدير، بيزيم آذربايجانين توركجه‏سى )خالق آرا دانيشيلان توركجه( و باكى‏لا آنكارادا دانيشيلان توركجه، هر بيريسى بو اوچ بوجاغلى‏نين بير بوجاغيدير(7)، بو اوچ بوجاغلى‏دا باكى و آنكار توركجه‏سيندن فايدالاناراق و فايدا وئره‏رك اونلاريلا سينير باغلاييريقدا، بو اوچ بوجاغلى‏نين اوجو بوگون ايستيحاله‏يه اوغراميش تورك ديليميزه و اونون توتاليتر و گئريچى مدافع‏لرينه يوگورور، بو اوچ بوجاغلى دوروم آنتى شووينيستى بير سونگودور(8)و ايستيحاله‏يه اوغراميش توركجه‏ميزى و اونون سبب‏لرينى نيشان توتوبدور بيز بو اوچ دؤولتين تورك ديلينده معيار ديل‏لرينى قبول ائتميريك و قبول ائتمه‏مه‏لى‏ييك، يوخسا: 1) يا فارس ايلگى آراجى‏لارينين يوگورتوسو بيزيم ديليميزى تام ايستيحاله‏يه دوغرو آپاراجاق‏دير 2) يادا بيز نيهايتده باكى و آنكارا يازيچى‏لارينى يامسيديب بيلر - بيلمز، چئينه - توپور ائده‏جه‏ييك، ظن‏ايمجه آوانگارد "معيار ديل" اودوركى اؤز هله‏ليك اولدوغونو هر زامان خاطيرلادا. بيز توتاليتاريزمين خط و قئرامئرينه )فارس ديلينده ايستيحاله‏يه اوغراميش قئرامئرينه( پلانلى يوگورمه‏لى‏ييك.
آرتيرمالى‏يام، توتاليتاريزم تكجه بير يا نئچه حكومت دئييل بلكه تاريخ بويو حاتتا خالق ايچره يئرينه دوشموش و رايج اولموش ايستيبدادى طرزلر فيكيرلر و عنعنه‏لرده اولا بيلير و بعضن توتاليتاريزم بونلارى آذربايجان خالق كولتورو و خالق ديلى آدينا بيزه يوكله‏دير.
حؤرمتلى اوخوجولار! هر اؤلكه‏ده هر كس معيار ديله چوخ احتياط و آچيق فيكرايله ياخين‏لاشمالى‏دير، چوخلو حكومت‏لر، خالق ديلى آديلا پسيكولوژيك و پولتيكال يؤندن ديل، خط و كلمه‏لردن اؤز ايقتيدارلارينا عاييد ترس ايستيفاده ائديرلر و ائده‏جك‏لر، هر كيمين هر قروپون هر خالقين هر حكومت‏ين يازى و دانيشيق اسلوبو معيار اولاركن گئره‏ك بير آلترناتيوى اولسون، من، يا سن، فرق ائتمز. ظن‏ائديرم هر توپلومدا واحيد بير معيار ديلين حاكيم اولماغى ظاهيرده اويغونلوق ياراتسادا، اصلينده اينسان‏لارين فيكرينى باغلايير يادا سينيرلى ساخلايير، ايه‏ر قبول ائتسك‏كى اينسان بيلديگى كلمه‏لر قده‏ر فيكيرله‏شه بيلير، پس هر هانكى معيار ديلى قبول ائتمك‏له تكجه او معيار ديل قده‏رى دونيانى دوشونمك اولور، آنجاق بعضن بؤيله نظره گليركى، منيم بو سؤزوم، گئرچك‏له‏شن حالدا ديل ساحه‏سينده توپلوملاردا بير نوع قارما - قاريشيق‏ليق آرايا گتيره‏جكدير آمما كؤكدن بؤيله اولماياجاق چونكو هر حالدا و هر توپلومدا بير حكومت يا ايقتيدار مركزى بير معيار ديلى، او توپلوما قبول ائتديره‏جك، بو آرادا و بو دونيادا بلكه ضيالى‏لارين بير ايشى‏ده توتاليتاريزمين و حكومت‏لرين قاباغينى آلماق اوچون ديل ساحه‏سينده آلترناتيو بير دوروم ياراتماغدير، حاتتا ايه‏ر بير زامان او آلترناتيو ديل اؤزو گئت - گئده معيار ديله چئوريلسه‏ده، اوندا، يئنه‏ده باشقا بير آلترناتيو ديل، ياراتمالى‏ييق.
حؤرمتلى اوخوجولار! ديل ساحه‏سينده )حاتتا ابدى( توتاليتاريزمه قارشى )ابدى( اوپوزيسيون اولماق! هله‏ليك بودور آماجيم، نه اولور سيزايله فيكيرله‏شك...
اتك يازى‏لارى:
1) زاويه 2) فارسجا: بنا به ضرورت، آمدِكار 3) فارسجا: به سببِ 4) "دوزه‏م پوزماق" فارسجا: ساخت‏شكنى 5) بورادا و فارسجا: طبقه )اجتماعى( 6) مثلث 7) ضلع 8) فارسجا: سرنيزه)آردي وار