Mifoloji(MİR ELİ SEYİD SELAMET İN SORĞULARİMİZA YAZDİĞİ YANİT)1-2-3

Mifolojiميرعلي سيد سلامت‏ ین سورغولاریمیزا یازدیغی یانیت>

اسطوره‏لر آراشديرماسى سورغولارین دیزاینئری :نيگين نواده رضي امکداش:نادیر ازهری

)بيرينجى بؤلوم(
على سيدسلامت، 1325 نجى ايلده تبريزده دونيايا گؤز آچيب. تحصيلاتينى تبريز مدرسه‏لرينده باشا وريب، آكادميك تحصيلاتينى 1350نجى ايلده تبريز دانشگاهيندا "يول و تيكينتى" ساحه‏سينده قورتاريب. اوندان سونرا موختلف يئرلرده و شرايطلرده اولموش، اساطير، فولكلور، ادبيات، موسيقى تئورى‏سى... ساحه‏لرينده آختاريش‏لارى اولموش‏دور. نيگين نواده‏رضى

- بیرینجی سورغو:اسطوره اوزره و دده‏قورقود اسطوره‏لريله ايلگى‏ده آراشديرما ايشينى نئجه باشلادينيز؟ جفرى لؤيزين، دده‏قورقودا آييد ياناشماغيندان يالنيز، اسطوره‏يه ياناشى اولان ايلكين ماراغلارى‏نيزدان بير قده‏ر دانيشماغى‏نيزى سونورق، بيرده نئچه ايلدير بو كونودا چالشيب، قلم چاليرسينيز؟ نئچه نئچه كتابينيز ياييم‏لانيب، نه‏ره‏لرده، نه كونولاردا معروضه ايله چيخيب‏سينيز؟ سون پروژه‏لرينيز حاق‏دادا.
یانیت: من 1370 نجى ايلده بير فرصتيم اولدو، بير كيتاب سرگى‏سينده، تبريزده، فردوسى كيتابخاناسى آدينا باسيلان بير "اصلى - كرم" نوسخه‏سينى آلديم و دديم واخت وارايكن بو كيتابى هم مضمونجا و هم متن‏جه تصحيح ائديم. من چوخ زامان عاشيقلار ايفاسيندا، قهوه‏خانالاردا و... سايره‏ده، "كرمى" عشقين تعريفى تانيرديم.
كيتابى جدى اوخوماغا باشلاديم و گؤردوم كيتاب چوخ درين مضمونلو، خارقه، آمما، شيرازه‏سيز كيتاب‏كيمى اؤز يئرينده اولمايان حيصه‏لرله، زنگين‏دير. "كرم" سانكى، سارى‏قايا، سيرى قويروغو، ساز )مئشه( ياشيل آييرماق، دورنا، جيران... لارلا، دانيشماغا قادير اولور و سوى (soy)ديمكله ياشيل آييرماق‏دان گئچيد آليب، گئچه بيلير.
ايسته‏ديم بئله بير واقعه‏لره زامان آراييب، آختارام، اؤنجه "اوستا" و او زامانلار ذهنه يئتيشيردى، قايناق چوخ آز الده واريميدى. ذهنيمده اولان بيلگى‏لرله "ايشيق - قارانليق" - "خير و شر" مبارزه‏سى، ابتدائاً آرايا گليردى. - بير چوخ مدت واخت آپاردى، تا واقعه‏لرى بير بيرلريله اويغون دوزه بيلم و سوى (soy)لرين بير نئچه‏سينى تصحيح ائده‏م. بير نئچه مدت سونرا اوستا متن‏لرى، گات‏لار، بندهشن و بير سيرا نادير قايناقلار، اليمه چاتدى. مجموعه‏ده‏ن، ايلكين اساطيرلرى، احياء ائده بيلديم. بو مجموعه اساطيرلره گؤره، چوخ مدعى واردير، لاكين اساطيرلرين چوخ اسكى اولدوغونا، چوخ‏لارينين ديلى، قيسا گورونور، علاوه بيزيم كولتورده، نئچه مختلف بيان‏لار بو اساطيرلرده‏ن موجود اولوب. بئله مختلف بيان‏لار، بو اساطيرلرين قايناق يئرلرين گؤسترير. قيساجا بو اساطيرلر، بئله‏دير. دونيانين يارانيش و داوامى 00021ايلده اولموش و اون ايكى مين ايل بير كاميل يارانيش و دوامن دوورو ساييلير.
00021 ايل باشا چاتاندان سونرا ايكى احتمال آرايا گلير. بيرينجى‏سى بوندان عبارتديركى، كاينات و نه‏كى اونداوار، آلت - اوست اولسون. بئله بير احتمال قيامت نظريه‏لرينى اوزوايله داشى‏يير. )تخريب نظريه‏سى(. ايكينجى احتمال بوندان عبارتديركى هئچ بير حادثه باش وئرمه‏سين، بئله بير وضعيتده دئييلير، دوور، آرتيق باشا چاتما اوزه‏رينده‏دير.
اون‏ايكى مين ايل موختليف اوزه‏ل‏ليك‏لرله بولونور. بيرينجى: اون‏ايكى، "هزاره"يه. بئله بير فيكيرين ايره‏لى سورمه‏سينده، ايل بولگوسو يارانير. هر ايل، بير كاميل دوورون سمبولوو هر آى، بير هزاره‏نين سمبولو، ائله‏جه‏ده، هر ايلين باشا چاتماسى، بير دوورون باشا چاتماسيله برابر گورونور. همين اساسدا دوورون باشا چاتماسيندا اولان تخريب مراسيم‏لرى عيان، آئينى مراسيم كيمى اينديده گئچيريير. ايلين باشا چاتماسى يعنى "گون 21 *03"له برابر سايلير و تخريب واقعه‏سى آخير چارشنبه گونونده‏ن باشلانير. ايلك اينسان‏لار، اوزامان‏كى، اووچى‏ليك، اكين‏چى‏ليك دوورونه وارد اولماييب‏لار. معيشت طرزلرى ميوه‏لردن، فايدالانماق‏ايميش و بئله بير زاماندا زومار ميوه‏لر، بو اؤلكه‏لرده، بادام، جويز، كشمش‏ده‏ن عبارت‏ايميش. بئله بير وضعيت‏ده‏كى صاباح قيامت اولماليدير، داها زومار ميوه، لازيم گورونمه‏يير و نه‏كى زومار ميوه وار آرايا گليب يئييلير. بيز هله ايندى بو مراسيمى، آخير چارشنبه و چارشنبه يئميشى عنوانيندا، تكرار ائديريك. آخير چارشنبه يئنه و قيامت گونونون باشلانيشى حئساب اواونور؟ اوغوزنامه‏ده دئييلير: "گون، آى، اولدوز، گوى، يئر، دنيز" اوغوزون اولادلارى‏ديرلار. ميرعلى سيداوو، يازير "اوغوز، آلتى اوولادينى چاغيريب بير مجليس آچدى اوردا اوزونو خاقان اعلان ائديب و قورد رب‏النوعونو، بو مجمعين سوز دانيشانى تعيين ائتدى. بئله‏ليك‏له تازى‏لار مجمعى )ايلك اينسان، گونش، آى، اولدوز، گؤى، يئر، دنيز(ده‏ن عبارت اولدو. بو تفكورون شرفينه، هفته بولگوسو و يدى گون دوورو، آرايا گلمدى و اينديه‏ده‏ك، عينى وضعيت‏ده بير چوخ كولت و كولتورلرده، باقى قالير.
الف: انگليس‏جه، گونش گونو Sunday، آى‏گونو Mondayاولدوزگونو Saturday
ب: فرانسزجه، آى‏گونو Lundi، اولدوز گونو Mercrediسوگونو Mardiيارانيش گونو Jeudi
ج، آلمانجا، گونش گونو، Sonntay آى‏گونو Montay، ايلديريم گونو Donnerstay، يارانيش گونوFreitay
گوى‏گونو، چارشنبه گونو حئساب اولونور و ايلك اينسانلاردا بئله بير اينام وارميش‏كى، "گون، آى، اولدوز" گونلرينده‏كى ايشيق گونو، حئساب اولونور فيرتانا و واقعه باش وئرمز، يالنيز فيرتينالار، چارشنبه گونونده‏ن باشلانير و آخير چارشنبه، قيام، قيامتين باشلانان گونو، حئساب اولونور. بو واقعه، "تخريب"ين باشلانماسى، قيام، قيامتين باشلانماسى آخير چارشنبه‏يه حصر اولونور - سونرالار، "سو چارشنبه‏سى... و سايره ايجمالاردا آرايا گليب. آيين و مراسيم‏لر، ايندى گوستريركى، آخير چارشنبه، يالنيز، تخريب نظريه‏لريله اويوشور و بير پروسه‏نين باشلانيشى حئساب اولور. چون آخير چارشنبه قورتاراندان سونرا، هله تخريب دوورو، قورتارماييب و باقى قالان گونلر، اهريمنه منسوب دورانلاردا آلت - اوست اولما ايمكانى چوخالير. بو تخريب احتمالى خود نوروز گونلرينده، ايلين باشلايان چاغيندا، چوخالير. كوهول، ماغارادا ياتان اينسان، نوروز گونو، گوزون يوخودان آچيب و گوروركى كوهول باشينا اوچماييب. هر زاددان اؤنجه، اوزوندن سوروشور، قونشو كوهول و ماغارا نئجه اولوب؟ نوروزون گوروش‏لرى، بو ساغلامليق‏دان خبردار اولماغا گؤره آرايا گلير و بو ساغلام‏ليقا گؤره شن‏ليك اولونور. نوروزدان سونرا هله، قيامت احتمالى، باقى قالير. ايلين اون ايكى ايلك گونو، اون ايكى هزاره‏نين سمبولو، ساييلير و اون‏ايكى ايلك گون قورتاراندان سونرا، "تخريب" و "آلت - اوست" اولما واقعه‏سى‏نين احتمالى فوق‏العاده چوخالير. اون اوچونجو گون، دام آلتيندا، ياشانيلمير. اونا گؤره‏ده، چول باييرا، گئديليركى، دام باشيميزا، اوچمانين گؤى گويرديلير. "اگر تخريب واقعه‏سى اتفاق دوشسه، اليميزده توخوم اولسون‏كى، اسكى اولگو كيمى كاينات باشدان يارانيلسين. بئله بير وضعيت‏ده، دئملى، يئنى گون "نوروز" - يئنى ايل، "new year" "new jahr"و خود ايل بولگوسو، ايلى اون ايكى آيا بولمه، هفته بولگوسو، گونلرين آدى، اون ايكى عدديندن سونرا "اون اوچ"ون سعد و نحس‏لى‏يى، بو مجموعه اساطيرلرده‏ن آسيلى‏دير. ايكينجى بولگو، - اون ايكى مين ايل دورد حيصه‏يه بولونور، هر حيصه‏نى، 0003ايل قه‏در زامان احاطه ائدير و هر حيصه، "گاه"، "قات"، "قاس" آدلانير و ائلجه‏ده ساييلير: بيرينجى‏گاه، ايكينجى‏گاه، اوچونجوگاه، دوردومجو گاه. - هزاره‏لر اساسيندا، واقعه‏لرده‏ن چوخ آز معلومات الده وار. آمما گاهلار اساسيندا، كل واقعه‏لرى الده ايتمك ممكن اولور. "بيرينجى‏گاه" دايارانيش مينوى )روحانى(دير و كلاً تازى‏لارا حصر اولونور و بئله دئيلير: "بو يارانيش لمس اولونمايان، فيكيرسيز حركت‏سيز" اولموش. لاپ ايلكين چاغلاردا، باشلانيش‏دا، اونداكى بولونموش زامان يوخموش، "زروان، بولونمه‏ميش زامان، نور" واريميش. بئله بير سيستيم‏ده، زروان ايسته‏ييركى، اوولادى اولسون. دئيلير. "زروان، دايانيبان زمزمه ائله‏دى". بو اساطيرلرده كوره ان ايلكين يارانيش كلمه‏دير و كلمه‏نين، سوزون يارانيشى چون تانرى‏لارين يارانيشى‏نين سببى، علتى اولوب، اونا گؤره سوز، كلمه، موقدس‏دير. ايلك يارانيش، بو اساطيرلرده‏ن اوزاق و مجّرد )آبستره( طرزلرده، چوخ مباحثه‏لى، بير كاتيگر، يادير، مثلاً گوته دئيير: "ايلك يارنيش عملى‏دير." بئله بير بحث اساطيرلرده‏ن كناردا بير بحث اولا بيلر. زروانين زمزمه‏سينده 007 ايل گئچنده‏ن سونرا، زروان شك ائدير آيا بئله بير نوطفه، بطنين‏ده وار يا يوخ؟ - بو شبهه‏ده‏ن اهريمن نوطفه‏سى بطنينده باغلانير. زروان خير و شر و ضدليك توپلوسو واوزو يارادان بطن‏دير و "ديالك تيك"ين تعريفى ساييلير. ديالك‏تيكين سون تعريفى، "واحدى ايكى حيصه‏يه بولوب و بو ضدحيصه‏لرى تانيماق. - زروانين، "اهورامزدا، اهريمن" ضدحيصه‏لرينه بولونمه‏سى و هر بير حيصه‏نين الده‏ن گلمه‏ليك‏لرينى، اؤيرتمك، بيزه گوستريركى، ايجماع‏لارين بئله بير قاباقجيلليق‏لاريله، بو نوع كاتيگوريالاردا، هئچ بير زاد، علاوه ائده بيلمه‏ميش‏لر. آردى وار



ميرعلى سيد سلامت‏ ین سورغولاریمیزا یازدیغی یانیت

اسطوره‏لر آراشديرماسى

)ايكينجى بؤلوم(

على سيدسلامت، 1325 نجى ايلده تبريزده دونيايا گؤز آچيب. تحصيلاتينى تبريز مدرسه‏لرينده باشا وريب، آكادميك تحصيلاتينى 1350نجى ايلده تبريز دانشگاهيندا "يول و تيكينتى" ساحه‏سينده قورتاريب. اوندان سونرا موختلف يئرلرده و شرايطلرده اولموش، اساطير، فولكلور، ادبيات، موسيقى تئورى‏سى... ساحه‏لرينده آختاريش‏لارى اولموش‏دور. :

سورغولارین دیزاینئری:نیگین نواده رضی امکداش:نادیر ازهری


بيرينجى گاه ايكى اولكه يارنماسيله "ايشيق اولكه‏سى آهورامزدا توسطيله، قارانليق اؤلكه‏سى اهريمن توسطيله" 3000 ايل احاطه‏سينده، باشا چاتير و بئله بير تفكورو، موقام ايفاسيندا، "يك گاه" اجراسيندا، "عشيران"لا، ايكى اولكه‏نين يارانماسيندان دانيشيلير. بئله بير ايفاء بارلى. بره‏لى، بيرينجى گاهين تامام حادثه‏لرينى داشى‏يير. ايكينجى‏گاه باشلانير. ايكينجى‏گاهين ان ايلك چاغلاريندا، ايشيق اؤلكه‏سينده، ايلك يارانيش، موقدس اينك و ايلك اينسانى احاطه ائدير. بو يارانيش ان گوزه‏ل صورتده "اصلى - كرم" داستانيندا ساخلانير.
بير قيزيل آلمانين )قيرميزى آلما( ياريسى اصلى، ياريسى كرم‏ده‏ن‏عبارتدير. اير نظرده آلينسا اصلى آدى نه‏دئمكدير، اوستا و اونا ياخين متن‏لرده دئيلير، هر زادين اصلى و جووهرى، موقدس اينك‏ده‏ن عبارتدير. بئله بير وضعيت‏ده، كرم ايلك اينسان و يالنيز بير تك اينسان‏دير. بو نظريه‏نى اگر مثلاً اوستا زمانيله موقايسه ائده‏ك.
اوستادا، يارانيشين اساسى، انسان نسلى‏نه، "مشى و مشيانه" و اونا نظيره، "اولگن، ارليك"، "يم، يمه"... اولوب. اصلى - كرم داستانيندا اولان بير تك اينسان و سونرا آرايا گلن نظريه‏لرله "بير جوت اينسان"لا بير اوزون زمان‏جا، آرالارى اولور. اوستا زمانيندا اولان نظريه‏لرده، جنسيت تانينير و بير جوت اينساندان اينسان نسلى آرايا گلير. آمما، اصلى - كرم داستانيندا اولان نظريه‏لرده بير "تك اينسان"دان، اينسان نسلى، بير بيتگى طرزينده، توخوم يئره توكولنده‏ن سونرا يارانير و بئله بير تفكور، نه اكين‏چى‏ليك دوورو، بلكه اوندان ايلكين، گوروب گوتورمه )مشاهده( تأثيرى آلتيندا اويره‏نيليب و بو ايكى نظريه‏نين آراسى، چوخ مدت اولماليدير.
علاوه، بير آلمانين ايكى وجودا چئوريلمه‏سى، اوزوايله ايكى فلسفه مكتبى‏نى‏ده داشى‏يير.
الف: وحدت وجود "Pantheism" اينديكى وحدت وجود فلسفه مكتبى‏نين بير چوخ قضايالارينى "بير آلمانين ايكى وجود"ا چئوريلمه‏سينده ايضاح ائتمك ممكن‏دور. يالنيز "صنف‏لى وجود"1اسكى چاغ‏لاردا قبول اولونموردى. بير آلمانين ايكى وجودا چئوريلمه‏سى خود وحدت وجودون عالى اثباتى ساييلير.
ب: وحدت موجود "Monism" بير آلمانين ايكى وجودادا چئوريلمه‏سى، وحدت موجود فلسفه مكتبى‏نين بير چوخ، اصول‏لارينى اوزوايله داشى‏يير. وحدت وجود فلسفه مكتبى‏نين "وحدت موجود" فلسفه مكتبى‏له، بير سيرا اورتاق‏ليقى و بير سيرا ضدليك‏لرى اولوب، ضدليك‏لرينين سيراسيندا اولان، بيرى تكامول يولو، ساييلير.
تكامول يولو، وحدت وجودا، بوندان عبارت‏دير. هر كاراكتر كى عالى وجود ساييلير او قه‏در رشد ائده بولركى، كاميل وجودا يئتيشسين و اوندا فنا اولسون.
آمما: وحدت موجوددا، تكامول يولو بوندان عبارت‏ديركى: هر كاراكتر )جماد - نامى - حيوان - انسان( اوز آترى بيوتوندا، او قه‏در رشد ائده بيلركى اوزو، وجود پايلايان اولسون - و ائله بو اساسدا ايكى مكتب اوز به اوز دايانير. وحدت موجوددا وجودلار، مطلق ساييلير و دئييلر بير داشدا او قه‏در وجود واركى دانيشا بيلر، آغاج دانيشا بيلر..." وجودلارين صينيف‏لى اولماسى اينكار اولونور. بئله بير تفكورون نتيجه‏سى مختلف عرفانى كاتيگرريالار، مترقى فيكير حركت‏لرى، مثل نسيمى، حلاج... و اونون اثرينده مختلف مبارزه مكتب‏لرى حروفيه... و يونان‏دا، مادّةالمواد مباحثاتى و سونرالار دورد عنصر بحث‏لرى )سو، اود، توپراق، يئل( بئله بير تفكور كوكونه دايانير هر حالدا، وحدت موجود، مكتبى‏نين واسطه‏سيله، بير گئنيش ميدان، آغاج، مئشه، ياشيل آييرماق، دورنا، جيران... دانيشماسينا آچيلير و خود اساطيرلره‏ده. دامغاسينى ويرير. مثلاً، "ميثرا"، "ميترا"نين يارانيش اساطيرلرينده دئييلر، بير قايا پارچالاندى، ميثرا بير الده قلنج )ميثرى قلينج( و بير الده مشعل )اود( موجود اولدو. بئله بير وضعيت‏ده، گايا )يئر(، بير آناتك، ميثرانين توخومونو )بيتگى طرزينده( بطنينده ساخلانيبب و ميثرانى دونيايا گتيريب. وحدت موجود فلسفه مكتبى بير سوسيال تفكورو، عدالتخواهليق اساس‏لارينا گؤره چوخ زامان انقلابى تفكور ساييليب.
"اصلى - كرم" داستانيندا اولان قيزيل "قيرميزى" آلما. اوز چئوره‏سينده اولان اساطيرلر و تفكورلره، سيلينمز دامغاسينى باغيشلاييب. بو آلمالار چوخ سونرا قيزيل )متال( آلمالارا چئوريليب و "هيپريديق قيزيل" متال، آلمالارينا چئوريليب لاكن، حيات باغيشلايان و تانرى‏ليك پايلاياندير.
ايكينجى گاهدا، ايلكين وجودلار موجود اولاندان سونرا، اوغوزنامه‏ده ذكر اولونان كيمى، آلتى كوك يارانير.
"گون، آى، اولدوز، گوى، يئر، دنيز" بو يارانيش زمانين لابيره‏نتيندن گئچميش و او قه‏در بوللورلانميش‏كى اونون واسيطه‏سيله اوستا و اونا ياخين متن‏لرين كوك‏لرينى اونلاردا عيان، گوزگو كيمى گورمك اولار. Bundahisnده بو يارانيش بئله دئيلير: ]مادى يارانيش‏لاردان ايلكين گوى، سونرا، اوچونجو يئر، دوردونجو بيتگى، بئشينجى قويون، آلتينجى مردم... [گؤرونوركى. اوغوزنامه‏ده اولان روايت كولتور مداومت‏لئييى واسيطه‏سيله، بير سيرا موقدس كيتاب‏لاردان آرتيق قورونوب و ساخلانيب زيرا، كاينات يارانيشى، گونش‏سيز، آى‏سيز، اولدوزسوز، بحث اولونا بيلمز، كايناتى ايضاح ائتمك اوچون قيساجا، اوغوزنامه‏ده وئرسين آلتى كوك كفايت ائدير. لاكين، ايجمالارين عينى شرايطلريده اساطيرلرده عكس اولونور، اوستاده وئريلن روايتده، "گون، آى، اولدوز" اونودولوب، و اونلارين يئرينه، "بيتگى، قويون، مردم" قويولوب، دئمك اولار قويون و مالدارليق آرايا گليب، آى، قويون، گونش‏له، برابرليك ايده‏بولن بير كاتيگرريا حئسابا آلينمير. گونشين مهم اهميته ماليك اولماسى آيدين‏دير و علاوه، دونيا اوزه‏رينه ياييلان مذهبين، اصل مضمونو، گونش‏ده‏ن عبارتدير و گئچميش زمانلاردا، گونش اونودولماز بيرحيصه حئساب اولونور. قويون كاتيگررياسى گونش يئرينه، آى يئرينه ايلشمه‏سى، كسگين‏ليك‏له دئييركى، مالدارليق دوورو باشلانيب و اوغوزنامه‏نين اساطيرلرى، اوستايلا موقايسه‏ده، طبيعت‏له ياخين قونشو اولدوغونا گؤره، اوستاايله، آرالى سايلير. اوغوزنامه‏ده شيكار دوورونده‏ن‏ده چوخ آز ايز گورونور. كيتاب دده‏قورقوددا، اووا گئدمك، بير "دب"، "رسم" كيمى آرايا گلير. دئمك اولار، اصلى - كرمده، بير جيران ياراليسى‏ندان بحث وار، بو او دئمكديركى، اساطيرلر، شيكار دوورونون ايلك چاغلاريندان ايلكين زماندا، اَسَن، ساغلام ياشاييرميشلار و بو او زمانديركى تواين بى Twin.Bدئدييى كيمى، هند، هندوچين، اووروپا، عربستان، ياريم آدا ايميش‏لر و بو اِسنادلارى،، هفته بولگوسونون آدلاريندا گورمك اولار و دئمك اولار ديللرين مختلف صورتلرده، يارانماسيندان ايلكين بو اساطيرلر، واريميش و اونلارين يارانماسيندا و قورولوش بيچيم‏لرينده داخيل اولوب و بو دوشونجه بير ادعانيدا آرايا گتيرير. اساطيرلر، افسانه‏لر، پريلر افسانه‏لرى‏نين اورتاق‏ليقى و علاوه، بير ديل‏كى بوتون ديللرين آناسى ساييلير. هارادا و نئجه آختاريلماليدير. آلتى كوك ياراناندان سونرا، ايلك اينسان و موقدس اينك اولان مجموعه‏ده، عشق كاتيگررياسى آرايا گلير و پايلانير.
هر كاراكترين قابليتى اولارسا، عشق اونا يئتيشير، بئله‏ليك‏له، داغ... گؤى... سايره، قابل گورونمه‏ييرلر. عشق اينسانا يئتيشير. ايلك اينسان اوندان بئله، عاشيق و يگانه عاشيقدير. موقدس اينگين عشقى، اونون اوره‏گينه، لاى، لاى ياتير و "اصلى - كرم" اسكى نوسخه‏لرينده اولان كيمى بير گئجه ياتير، يوخودا بير دولو جام آلير و بو دولو جامى ايچير، بئله‏ليك‏له موقدس اينگين عشقى و صيانتى اونا يئتيشير. موقدس اينك هر زادين اصلى و يارانيشين، جووهرى حئساب اولونور، اوغوزنامه‏ده، كايناتين يارانيشى ايكى حيصه‏يه بولونور، كوسموقونيك جسم‏لر يارانماسى، گوى‏ده‏ن گلن، بير شوعا ايچينده گوزه‏ل قيزلا، اوغوزون ائولنمه‏سى، "گون، آى، اولدوز" يارادير. ايكينجى حادثه‏ده اوغوزون بير قيزلاكى بير آغاجين، كونموشوندا ايله‏شيب، ائولنمه‏سى، "گوى، يئر، دنيز"ى يارادير.
1) مباحثات مثلاً مولوى: از جمادى مردم و نامى شدم / وزنما مردم زحيوان سرزدم...



ميرعلى سيد سلامت‏ ین سورغولاریمیزا یازدیغی یانیت

اسطوره‏لرآراشديرماسی

)اوچونجو بؤلوم(

على سيدسلامت، 1325 نجى ايلده تبريزده دونيايا گؤز آچيب. تحصيلاتينى تبريز مدرسه‏لرينده باشا وريب، آكادميك تحصيلاتينى 1350نجى ايلده تبريز دانشگاهيندا "يول و تيكينتى" ساحه‏سينده قورتاريب. اوندان سونرا موختلف يئرلرده و شرايطلرده اولموش، اساطير، فولكلور،ادبيات،موسيقى تئورى‏سى... ساحه‏لرينده آختاريش‏لارى اولموش‏دور.

سورغولار دیزاینئری:نیگین نواده رضی امکداش:نادیر ازهری


موقامات بيانيدا، دوگاه ايفاسيندا، روح الارواح "هرزادين اصلى" موقدس اينك يارانيشى،
بايات تورك، "بايات" سوزو اينديده اسكى، كهنه، معناسينا ايشله‏نير و بو كلمه فلسفه‏ده "قِدَمْ" - "حادث" اوزه‏رينده ايشله‏نن قِدَمْ معناسيندا اولوب و تورك تانرى‏سى معناسينى داشى‏يير و ايلك اينسان يارانيشيندان خبر وئرير.
زمين خارا، يئر يارانيشى و ماوراءالنهر دوگاهدا، سو يارانيشيندان دانيشير و بئله بير بيان‏لار، گوستريركى، اساطيرلر، اوغوزنامه‏ده‏ن ايلكين موجود اولوب و اسكى موقامات‏دا اولان يارانيش، خصوصيله "روح‏الارواح"ين اولماسى، گؤى جسملرى و يئر جسملرينى بير بيريندن آييردا ائتمه‏ييب - و اوغوزنامه و كيتاب دده‏قورقود بيرليكده بو اساطيرلرده‏ن سونراكى بيان حئساب اولونور. موقامات‏دا اولان روح‏الارواح يا موقدس اينك‏ده، هله جنسيت، ايحمالار طرفينده‏ن تانينماييب. لاكين اوغوزنامه گلن ائولنمه‏لرده، جنسيت بيان اولونور و آرتيق دده‏قورقود كيتابى‏نين بعضى حيصه‏لرينده وئريلن "اوغول، اوغول، آى اوغول، قيزيمين، گلينيمين چيچگى اوغول" ايحمالاردا تانناندان سونرا .
تاريخ دوورونه عاييد اولور. اساطيرلرى تاريخ‏ده‏ن اؤنجه، او زمان كى، هله زمان يوخموش tempore""In Illoگورمك اولار. ايكينجى گاهدا، آلتى كوك‏ده‏ن سونرا، بيتگى‏لر و حيوانلار عالمى يارانيب. دده‏قورقود كيتابى‏نين اساسيندا دئمك اولار. بو عالم، "آت، اينك، ايت، دوه، اوو، اوچان قوشلار، اصلان و دده‏قورقود" نوع‏لرينده‏ن، عبارت‏دير. دده كلمه‏سى، قوردلار رب‏النوعونون اولينده، اوناره گؤره‏ديركى، قورد كاراكترى اوغوزنامه‏ده، اوغوزا، يول گوستره‏ن و دوردونجو گاهدا، مبارزه‏نين راپورتون تانرى‏لار مجمعينه، تقديم ائده‏ندير و qurd ايلى كاميل ياشاييب. ايجماع، موقدس اينك و ايلك اينسانين وجودايله كاميل اوبراز اولونور.
ايكنجى‏گاه ايشيق اولكه‏سينده، بو يارانيش‏لارلا باشا چاتير و بو مدتده اهريمن بو يارانان وجودلارين ضدليك‏لرينى، قارانليق اولكه‏سينده ياراديب. اوچونجو گاه باشلانير.
اوچونجو گاهين مباحثاتى چوخ زنگين و آئينى مراسيم‏لره چئوريلن حادثه‏لر ديرلر. اوچونجو گاه يئدينجى هزاره‏ايله باشلانير، بو يدينجى مين‏ايل ليك، باياتى‏لاردا، يدى هئجالى اولماقلا، قاليب و چون هر شئى‏ده‏ن اونجه اهريمن بيتگى‏لر عالمينه يوروش ائدير، باغلار خه‏زه‏ل اولور و باياتيلارين اسكى چاغلاردا، مضمونو، باغلارين خه‏زه‏ل اولماسى، آغير فرقت، هجران، درد، غم... و عشقده‏ن عبارت‏ايميش. يدينجى مين‏ايل ليگين ايلك چاغلاريندا كى، ايلك اينسان و اونون ياراديجيليقيندان گيج دوشموشدو، اونو بو گيج‏ليقدان چيخارماغا، دئولر، بير بير اونا مراجعت ائديب و اللرينده‏ن گلن ايشى، سايماغا چاليشيب‏لار، لاكن او اهريمن تسكين اولماييب نهايت‏ده اهريمنين "جهر" آديندا قيزى اونا مراجهت‏ده دئيير: "قالخ آياغا، بيزيم آتاميز، من بو كارزاردا، موقدس اينك و پرهيزگار كيشى‏يه بير درد اعمال ائديم كى ياشاييش يادلاريندان چيخسين." اهريمن اونا اينانير،، آياغا قالخير و كارزار باشلانير. بو دانيشيقين مباحثاتى، "اصلى - كرم"ده باشاباش گوزه چارپير.
"كرم ديير، داغ باشيندا اوتور دوم - درديم اللى ايكن يوزه يئتيريم - لوقمان حكيم كيمى جراح گتيرديم، منيم بو درديمى بيلن اولمادى" يا سنه قوربان اولوم آ. دردكى كرم - اوره‏يين يارادير، ديده‏لروم - دريالار مركب، مئشه‏لر قلم، ميرزه‏لر يازديغجا دردين و ارنين... اهريمن، يوروشونو، هر شئى‏ده‏ن اؤنجه، بيتگى‏لر عالمينه، سونرا يئريدير. اصلى كرم روايتينه گؤره، اهريمن قادير اولور، ايلك اينسانى، اوچونجو گاهدا، موقدس اينك‏ده‏ن اوول يانديرسين و بو مجموعه شرايطه گؤره، ضيافت وظيفه‏سينى داشيماغا گؤره، عشقه گؤره، اويغون گورونور. اؤلوم ترتيبى‏نى و موتيو موقايسه‏سينى نظرده آلماقلا، ادعا ايتمك كى رومئو - ژوليت داستانى، بو بيچيمده يئرله‏شير. بو اؤلومون ترتيبى ترتيبى‏ندن بير آيرى روايت ده وار. اوستاده دئييلير. موقدس اينك، ايلك اينساندان اؤنجه هلاك اولور. بو بيچيمين روايتى، ليلى - مجنون داستانينين، بيچيمى اولور. ليلى - مجنون داستانيندا، رمزلر آچيلاندان سونرا - مكتب‏ده عشقين مجنونا ييتيشمه‏سى و ليلى‏نين مجنوندان اؤنجه اولمه‏سى و مجنونون وحوش ايچينده اولماسى، ايكينجى گاهدا، يارانان ايجمانى، تصوير ائدير.
ابوريحان بيرونين‏نين يازديقينا گؤره ايلك اينسان اولومو عَرَفه‏سينده، قادير اولور، اؤز سلينى قورديان توخومونو، جهنم دروازاسينين اوئزنده، يئره توكسون و بو توخومون بئجره‏ن قالماغينا، بير قابا آغاج‏لاريم اولوركى، بوتون موقدس آغاجلارين كوكو سايليرو دوردونجو گاهين تك اينسانى )بوساط(، بو توخومدان موجود اولور. اوچونجو گاه - ايلك اينسانين و سونرا موقدس اينگين يانماغيله باشا چاتير. ايشيق اؤلكه‏سينده، خه‏زه‏ل اولموش باغلاردان و بيرده آلتى كوك و بير نئچه توخومومدان سونرا، هيچ بيرنسنه باقى قالمير.
دؤردونجو گاه باشلانير - بيرينجى موجود، آنا يئرين )داغ خان(ين، بؤيوك اوغلو، سالوردان عبارت‏دير. سالور، قاضليق داغلى، بير داغ‏جا، آغ آتدان عبارت‏دير. اسكى اساطيرلرده، اونون يارانيشى، ميترا، يارانيشى كيمى، يئرين پارچالانماسينى و آغ آتين دونيايا گلمه‏سينى، تصديق‏له‏يير. آت نووعونون باش‏چى‏سى و هم سايير نوع‏لارين مبارزه‏سينى بير دووره رهبرليك ائده‏ن رب‏النوع، او آغ رنگ‏لى آتديركى، سونرالار، آذر گشسنب آتشكده و تاپيناجاغى اونون آدينا بنا اولور. سالور يئرين بويوك اوغلو اولدوقدا او دئمكديركى، لاپ ايلكين وجود، دؤردونجو گاهدا، سالوردان عبارت‏دير. كيتاب دده‏قورقود متن‏لرينده، بير قوجا قاضليق، صحبتى وارديركى، او نشان وئرير، بير مدتده‏ن سونرا، سالور، قوجالير و اونون يئرينه، مبارزه‏نى هدايت ايتمگه بير آيرى كاراكتر آرايا گلير.
ذكر اولونان كيمى، آت نووعوندان سونرا، كيتاب دده‏قورقودا، سالورون آناسى، بير قيزيل دوه عونوانيندا، آرايا گلير و اوولار رب‏النوعو، بير قيزيل اوو، بورلا آدلى، سالورون قادينى آدلانير و بونلارين ائولنمه‏لرينده‏ن، اينك رب‏النوعو، "اووروز" موجود اولور. اووروز اينك‏لر رب‏النوعو، سالورون اوغولو، اوندان سونرا بو مبارزه‏نى رهبر ائدير. دده‏قورقود كيتابى‏نين ان مهم حادثه‏لريندن بيرى، سالورون خانمانى‏نين ياغمالانماسيندان عبارت‏دير. بويغمادا، اهريمن قادير اولور، اينك رب‏النوعونو، اوو رب‏النوعونو "بورلا" - دَوَه رب‏النوعونو )قيزير دوه( و گونشى اسير توتوب آپارسين. كيتاب دده‏قورقوددا، صراحتى وار، سالورون آناسى، بير قارا دوه بوينوندان آسيلى گئتدى. نظرده آلينساكى، هر كاراكترين ضدليك هالايى، اهريمن اردوسوندا، موجود اولوب، سالورون آناسى‏نين نووعو معين اولونور. يغما زمانى، سالور، خانمانى‏نين يئرينده اولماماغا گؤره، يوخودا واقعه گورور و اوچ گونلوك مسافه‏نى، اوز مركبى "بگيل" ه منيمكله، اوچ گونلوك يولو، بير گونده طى ائدير و واقعه يئرينه يئتيشير. خانمانى‏نين ياغماسينى گورور، مختلف كاراكترلرله، سو، قورد، ايت... له دانيشيب و اونلاردان واقعه‏نى سوروشورر و اونلار يول گوسترمك‏له، اهريمن سركرده‏سى‏نين اردوسونا يئتيشير و اوز ضدهالايى‏نى آرادان گوسترمك له آناسى‏نى )قيزيل دوه‏نى( و قادينى‏نى )بورلانى( اسارتده‏ن قورتار. كيتاب دده‏قورقوددا، بو يالنيز بير تك اپيزود سايليركى، سالور اهريمن سركرده‏سى‏له اوز به اوز اولور. هر كاراكتر، اورضدليك‏لريله، يالنيز بير كره اوز به اوز اولوب و اوز ضدلى‏يى‏نى، آرادان قالديرماقلا، آدليم حيات، رهبرليك حقى‏نى الده ائده بيلير.
سالور، بير داغجا آغ آت و بگيل بير هوندور قوش، بو ايكى كاراكترين، بيرلشمه‏سى، چوخ سونرالار، قانادلى آت‏لارى، يارادير. اوستاد اونا ياخين متن‏لرده رساخلانيركى: بير هوندور قوشون قانادى اوسته بير آغ آت و بير قيزيل دَوَه كى گويلرين يوللارينى تانير، ايله‏شيب‏لر(آردي وار